De Nederlands Hervormde Dorpskerk van Maartensdijk dateert uit de zestiende eeuw. Daar werd in 1465 de Sint Jacobskapel gebouwd in gotische stijl. Toen men deze kapel uitbreidde, vormde hij het koor van de nieuwe kerk, die omstreeks 1555 samen met de toren gereed was. In 1555 werd ook een eigen Maartensdijkse parochie gevormd. We zien de kerk hier afgebeeld als een detail van een glas-in-lood venster in het trappenhuis van het voormalige gemeentehuis. (Foto: AD)
In juli 1588 vielen volgens Van Buchell gewapende benden uit de stad Maartensdijk en Westbroek binnen. “De dorpers trachtten zich te verdedigen. Een paar huizen werden in brand gestoken en aan beide zijden vielen enige doden. Eindelijk trokken de beide (aanvoerders) zich nijdig in de stad (Utrecht) terug“. Het was een Calvinistische actie tegen het nog steeds katholieke platteland. Maartensdijks eerste predikant stamt immers uit het laatste decennium van de zestiende eeuw. Hetzelfde geldt voor Westbroek.
Pas in 1593 ging het dorp over tot de reformatie, maar er bleef altijd een katholieke minderheid bestaan. De toren werd in 1692 door brand gedeeltelijk verwoest, maar men bouwde hem weer op. Al eerder, in 1670, was er sprake van een brand die kerk en toren trof. In het Utrechts archief bevindt zich in de collectie van het Duitse Huis een stuk (nr.10192.0.2) waarin sprake is van een afspraak ’ten gunste van Elbert Hamel, medicinae docter, voor een lening van 1200 gulden voor de wederopbouw van de kerk en toren te Maartensdijk onder Oostveen‘.
De toren is sedert 1798 eigendom van de gemeente. De kerk zelf is ook herhaaldelijk gerestaureerd; het laatst in 1987. Hij wordt gebruikt door de Hersteld Hervormde Gemeente Maartensdijk. In de kerk bevindt zich de grafkelder van de vroegere schout van Maartensdijk, Johannes Swaving.
DAB, AD
U bevindt u op de Rondleiding Kerkgebouwen. Voor het vervolg klik HIER.
Literatuur:
A. Doedens, “Dorpen met geschiedenis in een gemeente zonder verleden.” In: St. Maerten (afl. 1, 1988.) (Herdrukt in: De Biltse Grift, jg. 10/4 (december 2001). 77-80.
Zie ook, elders op deze site: Voor altijd verdwenen: de ramen van de oudste Maartensdijkse kerk.
Foto DAB.