Een speeltuin is een plek waar kinderen naar hartenlust en veilig kunnen spelen. We noemen het pas een speeltuin als er toestellen staan zoals een wip en een schommel. Vroeger was een dagje naar de speeltuin voor kinderen een bijzondere traktatie. Op de foto zien de speeltuin van hotel De Rading in Hollandsche Rading. (Collectie Miedema) Er was een speeltuin bij Natuurbad De Biltsche Duinen en andere kleine speeltuinen bevonden zich naast restaurants.
Heeft mama een goede bui
En is papa niet te lui
Nou dan gaan we naar de speeltuin
Ma draagt broodjes in een mand
Pa de trommel met verband
En dan gaan we naar de speeltuin
En we schommelen zo fijn
Tot we misselijk van het draaien
En de limonade zijn
Heel de dag is het dan feest
Tot we ‘r uitzien als een beest
Nu we heerlijk naar de speeltuin zijn geweest
Dit lied werd oorspronkelijk in 1951 geschreven door de Duitser Gerhard Froboess met de titel Pack die Badehose ein. Zijn achtjarige dochter Conny Froboess had er geweldig succes mee. Later zou zij een tieneridool worden. De Nederlandse vertaling, die werd gezongen door Heleentje van Capelle, was in datzelfde jaar ook een grote hit.
Aan het einde van de negentiende eeuw ontstond in de grote steden de behoefte aan een veilige omgeving waar kinderen uit de arbeidersklasse konden spelen. Kort na 1900 werd in Amsterdam de Oosterspeeltuin geopend, die de bewoners van de Czaar Peterstraat zelf gebouwd hadden. Arbeiders richtten zelf buurt- en speeltuinverenigingen op en weldra verrezen in het hele land verenigingsspeeltuinen. Daar konden de kinderen elke dag ravotten. In de dorpen rond De Bilt was het nog niet zo druk en konden de kinderen op de straten spelen.
Na de tweede Wereldoorlog werd het verkeer in de steden drukker, terwijl een deel van de openbaren ruimte werd ingenomen door geparkeerde auto’s. Ook gemeentes gingen speelplaatsen bouwen.
Daarnaast probeerden restaurants en uitspanningen na 1900 toeristen te trekken met wat luxere speeltuinen. Soms waren die zo uitgebreid dat ze een speciaal uitstapje waard waren. In de dorpen van de gemeente De Bilt kom je vooral speeltuinen tegen bij restaurants, zoals Café De Bilt aan de Holle Bilt, Hotel De Rading aan de Utrechtseweg en de speeltuin van Van Lunteren aan de Tolakkerweg. Bekende speeltuinen in de provincie trof men aan bij de piramide van Austerlitz en bij Ouwehands Dierenpark.
De speeltoestellen in de speeltuinen waren aanvankelijk van hout en leken op de toestellen in de gymzaal. Later ging men ijzer gebruiken en nog later, om roesten tegen te gaan, aluminium. Bekende toestellen waren het klimrek, schommels, een glijbaan, een draaimolentje, de wip en later de wipkip.
Voor kinderen is er tegenwoordig zoveel vermaak en afleiding dat een dagje naar de speeltuin niet meer een bijzondere belevenis is. Wel zijn er parken met heel grote attracties zoals een reuzenrad of een achtbaan, de pretparken.
DAB
U bevindt u op de Rondleiding over nostalgie. Voor het vervolg klik HIER.
Literatuur:
Wikipedia, de lemmata Speektuin en Een dagje naar de speeltuin
Andere tijden:
https://anderetijden.nl/aflevering/226/Naar-de-speeltuin