Na de oorlog kreeg de omgeving van het station Bilthoven in de jaren vijftig een totaal ander aanzien. In plaats van statige villa’s verscheen vanaf 1955 op de hoek van het Emmaplein en de Julianalaan een modern wooncomplex bestaande uit twee met elkaar verbonden flatgebouwen die waren ontworpen door de bekende architect Willem Dudok. (Foto DAB)
Vlak bij het station bij de oude spoorwegovergang van de Soestdijkseweg waar nu de ondertunneling ligt stond de villa Oase, waar de familie Van Schuylenburg-Van Boetzelaer tientallen jaren woonde. Na de oorlog werd de villa gebruikt als noodschool voor het gebombardeerde Nieuwe Lyceum en later als pension voor repatrianten uit Indonesië. Midden jaren vijftig was het gebouw uitgewoond en rijp voor afbraak. De projectontwikkelaar J. Matser uit Hilversum kocht het pand en de grond en liet de Hilversumse architect Willem Marinus Dudok op die plek in de jaren 1955-1960 een modern en fraai flatgebouw neerzetten.
Dudok had al voor de oorlog naam gemaakt als architect. Hij was beïnvloed, eerst door H.P. Berlage en later door de Amerikaanse architect Frank Lloyd Wright. Al voor 1940 bouwde Dudok een reeks gebouwen in de stijl van Wright. Eenvoud, strakke geometrische lijnen, functionaliteit en een merkwaardige voorkeur voor gele bakstenen kenmerkten zijn aanpak.
In die stijl ontwierp hij het gebouwencomplex aan de Julianalaan. Aan de noordkant begon hij met een gebouw van één verdieping, daaraan koppelde hij een flat bestaande uit een souterrain en vijf woonlagen en hij verbond dat gebouw via een gemeenschappelijke inging met het tweede, kleinere gebouw, dat bestond uit drie woonlagen. In het lage gebouw aan de noordkant kwam eerst een Albert Heijn en later vestigde zich daar de Bilthovense Boekhandel. In het tweede gebouw was aanvankelijk op de begane grond een bankgebouw en nu zijn er een apotheek en een huisartsenpraktijk in te vinden. Aan de achterkant van het eerste gebouw zijn garages. De voorzijde van het vijf verdiepingen tellende gebouw heeft mooie slanke bakstenen zuilen die de gevelwand met de strakke raampartijen subtiel reliëf geven. Het geheel is afgewerkt met de voor Dudok zo kenmerkende gele bakstenen, met uitzondering van het gebouw aan de noordzijde, waar de boekhandel is gevestigd. Dat gebouw is in zwart geglazuurde stenen afgewerkt met een bijzondere belettering Bilthoven Centraal.
Dit fraaie geheel dreigde in de afgelopen jaren plaats te moeten maken voor nieuwbouw in het kader van een totaal concept voor vernieuwing van het woon- winkelgebied Emmalaan-Julianalaan en het aansluitende gebied van het Vinkenplein en de Kwinkelier. Voor de bewoners van de Julianaflat en vele anderen betekende dit de vernietiging van een bijzonder voorbeeld van architectuur. Na veel strijd is het complex in maart 2018 geregistreerd als gemeentelijk monument.
Dicht bij De Bilt zijn nog voorbeelden van Dudoks architectuur te zien zoals in Hilversum het Raadhuis en in Utrecht de Stadsschouwburg.
PvH
U bevindt u op de Rondleiding Bilthoven Centrum. Voor het vervolg klik HIER.
Literatuur:
Honderd jaar Bilthoven, 1917-2017, onder redactie van Wim Krommenhoek en Leo van Vlodorp.
(Historische Vereniging D’Oude School, De Bilt 2017).
C.W. M. Hazelzet, ‘Dudok in De Bilt’, De Biltse Grift, april 2012.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Willem_Dudok
https://dudok.org/2016/08/16/julianaflat-bank-winkels-bilthoven-1955-1960/
