November 1918, de maand van de wapenstilstand van de Eerste Wereldoorlog was een maand waarin revolutie dreigde in Nederland. In De Bilt had men daar echter weinig mee op. (Pieter Jelles Troelstra op een foto uit 1912, Wikipedia.)
In Rusland hadden het jaar tevoren de Sowjets de macht overgenomen. De Duitse keizer vluchtte op 10 november 1918 naar Nederland. Bij onze oosterburen werd de republiek uitgeroepen en roerden zich links radicale groepen. In het legerkamp de Harskamp gingen soldaten muiten; ook vanuit andere legerplaatsen klonken verontrustende geluiden. Dit alles maakte dat volgens SDAP-leider Pieter Jelles Troelstra ook Nederland rijp was voor een revolutie. Op 11 november hield hij in Rotterdam een felle redevoering. De volgende dag stak hij een soortgelijk verhaal in de Tweede Kamer af. Er werden troepen naar de grote steden gestuurd en reservetroepen opgeroepen. De bevolking reageerde massaal met regeringsgetrouwe en koningsgezinde betogingen. Op 18 november huldigde een enthousiaste menigte de koninklijke familie op het Haagse Malieveld. Troelstra haalde reeds op 14 november in de Tweede Kamer bakzeil. Hij gaf toe geen goede redenen te hebben een revolutie in Nederland te verwachten.
In deze tumultueuze tijd liet ook gezagsgetrouw De Bilt zich horen in De Biltsche Courant. Op 16 november 1918 verscheen een advertentie waarin een reeks lokale organisaties zich uitsprak vóór de regering, ‘voor het recht op Vrijheid, op Arbeid, op Orde.’ Het ging om ‘de Anti.-Revolionaire Kiesvereeniglng Nederland en Oranje; de Bond van Christelijke Land en Tuinbouwarbeiders, Afdeeling De Bilt; de Christelijke . Jongeling Vereenlging “Vreest God, eert den koning”; de Christelijke Metaal bewerkers bond Afdeeling de Bilt; om de Christelijk Historische kiesvereenlging; om de Nederlandsche Christelijke Bouwarbeidersbond; Afdeeling de Bilt; Patrimonium, Afdeeling de Bilt; de Roomsch Katholieke Kiesvereeniging en de Roomsch Katholieke Werklieden vereeniging St. Jozef. ‘
Wie de hele advertentie wil lezen klik aan: Een Biltse oproep tegen de revolutie.
AD
Meer lezen: J.S. Wijne, De vergissing van Troelstra (Hilversum 1999) en Rob Hartmans, De revolutie die niet doorging (Utrecht 2018).