Een nieuwe rondleiding: de Hollandse Waterlinie

Vanaf vandaag brengt het Online Museum u een nieuwe digitale rondleiding over de Hollandse Waterlinie. Hierin kunt u zien hoe deze verdedigingslinie werd ontwikkeld in […]

Lees verder

De aanleg van de Nieuwe Hollandse Waterlinie

Na het succes van de Oude Hollandse Waterlinie werd in de negentiende eeuw de Nieuwe Hollandse Waterlinie ontwikkeld. Ook deze waterlinie bestond uit terreinen die […]

Lees verder

Rondleiding Hollandse Waterlinie: slot

We zijn aangekomen bij het einde van de rondleiding over de Hollandse waterlinie in de dorpen van De Bilt. Daarin hebben we gezien hoe de […]

Lees verder

De Nieuwe Hollandse Waterlinie versterkt

De forten moesten mee met de tijd. De wapens die gebruikt werden tijdens oorlogen, werden steeds krachtiger, zoals ook bleek tijdens de Frans-Duitse oorlog van […]

Lees verder

De Oude Hollandse Waterlinie

Het Rampjaar in 1672-1673 staat bekend als een periode waarin “de regering radeloos, het volk redeloos en het land reddeloos” waren. De Republiek der Zeven […]

Lees verder

Rondleiding Hollandse Waterlinie

Door het midden van Nederland loopt een lint van terreinen die vroeger bij de dreiging van oorlog onder water konden worden gezet. Overal staan forten […]

Lees verder

De Republiek slaat terug vanaf de waterlinie

Afbeelding: Model Uitlegger (Rijksmuseum Amsterdam) Bij de opening van de expo Rampjaar 1672/1673 in het Streekmuseum Vredegoed gaf redacteur Anne Doedens een lezing over de […]

Lees verder

De atlas, kaart 46: de Nieuwe Hollandsche Waterlinie in 1875

Dit is een uitsnede van een kaart van het gedeelte van de Nieuwe Hollandse Waterlinie tussen de Zuiderzee en de Lek,  met weergave van de […]

Lees verder

De atlas, kaart 37: De Nieuwe Hollandsche Waterlinie in 1830

Een uitsnede uit een kaart met het gedeelte van de Nieuwe Hollandse Waterlinie ‘tussen de Zuiderzee en de Lek, met weergave van de inundatiegebieden en […]

Lees verder

De atlas, kaart 39: de Nieuwe Hollandsche Waterlinie omstreeks 1850

Dit is een detail van een kaart uit de serie ‘Nettekeningen 1:50.000 van de veldminuten ten behoeve van de Topografische Militaire Kaart, 1850-1864’. (Nationaal Archief, […]

Lees verder

Een fietsroute langs de forten van de Nieuwe Hollandsche Waterlinie in De Bilt

De Nieuwe Hollandse Waterlinie staat op de nominatie voor de Werelderfgoedlijst. In De Bilt liggen een paar belangrijke forten: Ruigenhoek en Voordorp. (Foto’s Anne Doedens.) Een […]

Lees verder

Fort Voordorp en de Nieuwe Hollandse Waterlinie

Dit fort aan de Voordorpsedijk 28-28b werd in de periode 1867-1871 gebouwd samen met de forten Ruigenhoek, Rijnauwen en Vechten. De Nieuwe Hollandse Waterlinie kreeg […]

Lees verder

Over 1787, patriotten, Pruisen, de Brandenburger Tor en De Bilt

De inval van de Pruisen in ons land in 1787 was een rechtstreeks gevolg van de hier afgebeelde aanhouding van de vrouw van stadhouder Willem […]

Lees verder

Meer regionaal onderzoek: Marine gamechanger in strijd tegen Frans landleger

Afbeelding: Uitlegger met sloep, illustratie uit Rampjaar 1672 – Luc Panhuysen. Uitlegger is een platbodem waarmee bewapende manschappen door ondiep water werden vervoerd.   Twee […]

Lees verder

Profielwerkstuk Oorlog en omgeving

Vraagstelling: Welke invloed had het landschap van de dorpen van de gemeente De Bilt op de oorlogen die er plaatsvonden en welke invloeden hadden de […]

Lees verder

De Prins bezoekt Fort De Bilt

Ter gelegenheid van de mobilisatie bezocht Prins Bernhard in 1939 Fort De Bilt. Hier zien we hem afgebeeld op een foto. (Collectie NIMH)   Meer […]

Lees verder

De forten vanaf de Tweede Wereldoorlog

In mei 1940, toen de Duitse troepen Nederland binnenvielen, werden de forten geactiveerd als onderdeel van de defensieve strategie van het land. Helaas bleken de […]

Lees verder

Het gebruik van de forten in de negentiende en de twintigste eeuw

Drie keer zijn de gebieden van de Nieuwe Hollandse Waterlinie onder water gezet: tijdens de Frans-Duitse Oorlog (1870-1871), tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) en tijdens […]

Lees verder

Fort Vossegat

Op de foto is te zien wat er over is van fort Vossegat. Het is nu te vinden op het terrein van de Utrechtse Kromhoutkazerne, […]

Lees verder

Het Fort op de Biltstraat

Deze kaart toont een grenscorrectie uit 1830 tussen de gemeenten Utrecht en Maartensdijk. Daardoor kwam het tot dan toe onder de gemeente Maartensdijk vallende Fort […]

Lees verder

Fort aan de Klop

In het uiterste zuidwesten van de vroegere gemeente Westbroek lag vanaf 1819 Fort aan de Klop. (Ontwerptekening van het torenfort/wachthuis aan De Vecht, 1850. Nationaal […]

Lees verder

Fort op de Hoofddijk

Op De Uithof oftewel het Utrecht Science Park – voor een groot deel Bilts grondgebied tot een grenscorrectie met Utrecht – ligt het Fort op […]

Lees verder

Fort De Gagel

Tot 1954 waren Westbroek en Achttienhoven zelfstandige gerechten of (later) gemeenten. Op de grens van deze twee gemeenten werd in de jaren 1819-1821 fort De […]

Lees verder

Een fortwachter met een groot ambtsgebied

Deze kaart uit 1937 toont het ambtsgebied van de wachter van het Fort op de Biltstraat en de Werken bij Griftenstein. (Nationaal Archief, 4.OBGK, nr. […]

Lees verder

Fort op de Voordorpse Dijk : wie vrede wil bereide zich voor op oorlog

In 1880 stelde het ministerie van oorlog een memorandum met bijbehorende kaarten op. Daar viel in te lezen welke bezettingsmacht het fort in oorlogstijd nodig […]

Lees verder

Zwaar werk in een moeilijke omgeving: wapentransport, 1911

Afgebeeld is het overzetten van een kanon over het Zwarte Water langs de Blauwkapelseweg. (Uit: ‘De Prins der geïllustreerde Bladen uit 1911, het Utrechts Archief, […]

Lees verder

Een oorlogssimulatie in 1877: De Bilt, als centraal punt in ’s lands verdediging

De Frans-Duitse oorlog maakte militairen bewust van het gevaar dat Duitsland ook voor Nederland vormde, eerder is uitgelegd. Er werden zelfs snel scenario’s verzonnen voor […]

Lees verder

De Biltse forten en de Stelling van Utrecht

Afgebeeld is dat deel van het werelderfgoed De Nieuwe Hollandsche Waterlinie dat men aanduidt met de term ‘de Stelling van Utrecht’. [Afbeelding Rijksoverheid]   Meer […]

Lees verder

Gemobiliseerde militairen in de forten Blauwkapel en Voordorp: 1939-1940

Bij het begin van de mobilisatie werden troepen in fort Voordorp en fort Blauwkapel gelegerd, die later, in de meidagen van 1940, een belangrijke rol […]

Lees verder

De Biltse forten en de omwonenden 1905-1922

  Het water rondom de Biltse forten werd nogal eens anders gebruikt dan voor militaire doelen. (Fort Ruigenhoek, beeldbank NIMH nr. 2011-1077. Collectie Foto Technische […]

Lees verder

De forten, 1868-1914: wie was de verwachte vijand en waar kwam hij vandaan?

De bouw van de forten Voordorp en Ruigenhoek had alles te maken met de oplopende Frans-Duitse spanningen die uiteindelijk leidden tot de Frans-Duitse oorlog van […]

Lees verder

Over een wisselende bezettingssterkte en de levensomstandigheden op de Biltse forten

De forten Ruigenhoek en Voordorp werden doorgaans door een fortbewaker bewaakt. Een enkele keer was er ook een compagnie; 100 tot 150 man waren dan […]

Lees verder

Een vliegtuigongeluk bij fort Ruigenhoek

Op 20 maart 1939 maakte een militair vliegtuig een noodlanding in een weiland bij fort Ruigenhoek en sloeg over de kop. (Rotterdamsche Courant, 21 maart […]

Lees verder

Fort Ruigenhoek, deserteurs en de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog

De Bilt werd net als de rest van Nederland in 1947 geconfronteerd met de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog. Tijdens ‘Operatie Product’, ook wel aangeduid als de ‘Eerste […]

Lees verder

Fort Westbroek: Het roemloos einde van een plan

In 1874 werd aan de Tweede Kamer door minister van oorlog Weitzel in de begroting voor 1875 een nieuw te bouwen fort Westbroek  voorgesteld: er […]

Lees verder

De forten en de gezondheid van de bezetting (1870-1883)

Al in 1870 werd door de minister van Oorlog gerapporteerd over de afwezigheid van goed drinkwater in de forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie bij […]

Lees verder

Hoe zagen de Biltse forten er omstreeks 1880-1881 uit?

Veel foto’s van forten als Ruigenhoek en Voordorp uit de periode kort na hun bouw zijn er niet. Gelukkig zijn er wel bouwtekeningen, die ook […]

Lees verder

‘Oorlogstooneel’ bij de Biltse forten: een bijzonder verslag uit 1881

Echt beproefd werden de forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie nooit. In 1914 noch in 1940 speelden ze een rol van betekenis. Toch beschikken we […]

Lees verder

De Bilt 1869: één groot legerkamp en oefenterrein

In augustus 1869 veranderden De Bilt en de omliggende bossen en heidevelden in een groot legerkamp en oefenterrein voor complete legers. Foto: Getuigschrift behorende bij […]

Lees verder

Een bijzondere kaart uit 1824: Fort Blauwkapel e.o. in 1824

Deze bijzondere kaart van ‘den sergeant majoor J.A. van der Monde’ van fort Blauwkapel en omgeving laat de situatie vlak na de bouw van het […]

Lees verder

Dijkherstel in Westbroek na het Rampjaar

Afgebeeld is een tekening van Esaias van de Velde van dijkherstel bij Vianen in 1624 (Rijksmuseum Amsterdam). Dijkherstel was ook wat in Westbroek moest gebeuren […]

Lees verder

Een bijzondere kaart: Westbroek en omgeving in de vroege negentiende eeuw

Deze kaart geeft een gedeelte weer van de Waterlinie tussen Breukelen en Westbroek. Hij is een detail van een kaart uit 1810. (Utrechts Archief, catalogusnummer […]

Lees verder

Ebook over geschiedenis en landschap: Boeren, Soldaten en Heiligen

Onlinemuseumdebilt.nl biedt de bezoekers van de site de mogelijkheid om een belangrijk boekwerk over de geschiedenis van het veen tussen Utrecht en Westbroek als Ebook […]

Lees verder

Lezing Rampjaar De Bilt: Luc Panhuysen

Afbeelding: stadhouder Willem III houdt beraad bij de Hollandse Waterlinie. Op de achtergrond zijn fortificatie Bodegraven. (Schoolplaat J. Haijnde van Papendrecht 1911)   De herdenking […]

Lees verder

Het Rampjaar in de Vechtstreek

Afbeelding: Het dorp Waverveen werd zwaar getroffen door het Rampjaar (Andries Schoemaker) Tijdens het Rampjaar viel het Franse leger Nederland binnen. Op 23 juni 1672 […]

Lees verder

Het Rampjaar in Westbroek

Afbeelding: Wreedheden op een boerderij (Romeyn de Hooghe, Rijksmuseum Amsterdam). Westbroek was het toneel van allerlei Franse wreedheden tegen de boerenbevolking na de inval van […]

Lees verder

Kleine IJstijd: Rampzalig weer in het Rampjaar 1672

Oorlog en weer hebben veel met elkaar te maken. Meteorologische waarnemingen zijn van groot militair belang. Veldslagen kunnen heel anders aflopen als het weer plotseling […]

Lees verder

Voor Tuindorp was er de polder Twaalfhoeven

De wijk Tuindorp was tot de herindeling van 1954 een onderdeel van de gemeente Maartensdijk. In het verleden lag hier de polder Twaalfhoeven. Afbeelding: Het […]

Lees verder

Moderne kaarten

Moderne kaarten Met de Napoleontische Oorlogen brak een nieuwe tijd aan. De absolute vorsten van de achttiende eeuw wilden wel een overzichtskaart van hun staten […]

Lees verder

De atlas, kaart 47: over verboden kringen en batterijen (1875-1876)

Dit is een uitsnede van een kaart van de stad Utrecht met gedeelten van De Bilt en Bunnik. (Beeldbank Utrechts Archief, catalogusnr. 216126.) Men ziet […]

Lees verder

De sluis in de Kanonsdijk hersteld

Afgebeeld is een foto die werd aangeboden aan de bestuurders bij de officiële opening van de inundatiesluis en -brug in de Kanonsdijk ten zuiden van […]

Lees verder

De Tweede Wereldoorlog: Vooraf

Voor de oorlog was het percentage NSB-stemmers in Maartensdijk en De Bilt veel hoger dan het landelijk gemiddelde. Dat had te maken met de samenstelling […]

Lees verder

Zwembad De Kikker

In 1922 kreeg een groepje heren uit Groenekan en Maartensdijk officieel toestemming van het Departement van Oorlog om in een aangewezen deel van de gracht […]

Lees verder

De atlas, kaart 45: Eyckenstein in 1875

Afgebeeld is een kaart die de omvang van Eyckenstein in 1875 laat zien. (Nationaal Archief, inventaris Eyck van Zuijlichem, nr. 81) (Foto: Anne Doedens.) Op […]

Lees verder

Historisch Overzicht Groenekan

Langs de Bisschopswetering stond vanaf de veertiende eeuw een reeks boerderijen, zoals daar tegenwoordig nog staan de Bossehove en de Helenahoeve. Deze buurtschap stond lange […]

Lees verder

Historisch overzicht De Bilt 2: Vanaf 1600

Toen na de reformatie de kloosters afgebroken waren, ontstond voor de protestantse inwoners van De Bilt de behoefte aan een kerk. Pas in 1652 werd […]

Lees verder

Wim van Schaik: strijder voor behoud van (cultuur)landschap en kunst (1924-2017)

De Groenekanner Wim van Schaik die hier is afgebeeld, streed met grote inzet voor het behoud van het cultuurlandschap tussen het Gooi en de stad […]

Lees verder

De atlas, kaart 25: patriotten, Pruisen en prinsgezinden in 1787

Op 13 september 1787 verklaarde Pruisen Holland de oorlog en kort daarop viel een Pruisisch leger de Republiek binnen om stadhouder Willem V te steunen. […]

Lees verder

Opdracht De forten in de gemeente De Bilt

Opdracht: Beschrijf de forten in de gemeente De Bilt en vertel iets over hun geschiedenis en hun functie. Vorm: Verslag/scriptie of presentatie met PowerPoint. Gebruik […]

Lees verder

De atlas, kaart 51: oprukkend Utrecht gestuit?

Hier is afgebeeld het uitbreidingsplan van de stad Utrecht uit 1920 van de hand van de beroemde architect H.P. Berlage en de directeur van gemeentewerken […]

Lees verder

De evacuatie van Achttienhoven en Westbroek

Hier ziet men  een schets van een afbeelding op een houten bank, opgesteld in het bejaardenhuis De Rustenburcht in Ursem.  De bank is een geschenk […]

Lees verder

Om het behoud van het landschap tussen Hilversum en Utrecht

Afgebeeld is een landschapsschilderij van de schilder Dirk Breed uit de collectie Van Schaik (Groenekan). Dit schilderij is symbolisch voor de strijd voor het behoud […]

Lees verder

De atlas, kaart 38: de villa Terre Neuve

Afgebeeld is het tuinontwerp van het park dat bij het buitenhuis Terre Neuve hoorde. Het park en het huis waren vanaf 1848 te vinden ter […]

Lees verder

Fort Blauwkapel

Deze foto toont een deel van Fort Blauwkapel. (Foto wikipedia/HenkvD) Op de plaats van het huidige fort was er door de patriotten al in 1787 […]

Lees verder

De wandborden in de Mathildezaal

  In 2007 kreeg dit  kunstwerk van Peter Jonker een plaats in de toen nieuwe Mathildezaal. (Foto AD) De negentien borden tonen de samenhang tussen […]

Lees verder

De werken bij Griftenstein

Aan weerszijden van de Utrechtseweg, vlakbij de benzinestations, kan men nog altijd de resten zien van een infanteriestelling die bekend staat als de Werken bij […]

Lees verder

De atlas, kaart 36: gemeentelijke herindeling in 1829

Het gebied van de huidige gemeente is veelvuldig opnieuw ingedeeld. Utrecht nam daarbij een groot stuk voor zijn rekening, zoals in de twintigste eeuw Tuindorp. […]

Lees verder

Fort Ruigenhoek

Fort Ruigenhoek was een onderdeel van de zogenaamde tweede, vooruitgeschoven, kring forten uit derde bouwperiode. Daarbij hoorden ook de forten Voordorp, Werk aan de Hoofddijk, […]

Lees verder
Spring naar toolbar