Gerrit Thomas Rietveld (1888-1964) heeft in de gemeente de Bilt een paar villa’s gebouwd in de modernistische stijl. Hij was een niet alleen landelijk, maar ook internationaal bekende meubelontwerper en architect. Boven: het kenmerkende ‘Huis Schmidt’ aan de Wagnerlaan 21 in Bilthoven (Collectie het Utrechts Archief).
Rietveld, ooit begonnen als timmermansleerling, werkte zich via avondstudie op als tekenaar, ontwerper en architect. Zijn ontwerpen, zowel van de meubels als van de woningen, vielen op door hun eenvoud, doelmatigheid en het gebruik van kleur. De oorspronkelijkheid van zijn werk viel in 1919 op bij de Stijl groep, een samenwerkingsverband van kunstschilders en vormgevers zoals Piet Mondriaan, Bart van der Leck, Theo van Doesburg en P.J.J. Oud. Zij wezen de laat negentiende-eeuwse bouwsels af, die met veel ornamenten en een samenraapsel van oude bouwstijlen waren ontworpen. Vaak deelden deze kunstenaars idealen en werkten zij samen bij het bouwen voor de gemeenschap. Dit speelde ook bij Rietveld een belangrijke rol. Zo zien we in zijn werk, zowel bij het ontwerpen van meubels en interieurs als bij het bouwen van woningen, zaken als soberheid, schoonheid en functionalisme (doelmatigheid) samenkomen. Bij zijn idealisme paste ook het meewerken aan sociale woningbouw, zoals flatgebouwen die hij in Hoograven ontwierp.
Kenmerkend voor Rietvelds ontwerpen zijn: rechte lijnen, wit gepleisterde muurvlakken, platte daken en het gebruik van primaire kleuren: grijs, wit en zwart en rood, blauw en geel. Vaak zijn huis en interieur samen ontworpen. Zie bijvoorbeeld het wereldberoemde Rietveld Schröder huis in Utrecht.
In de gemeente De Bilt heeft Rietveld een aantal huizen gebouwd zoals Wagnerlaan 21 (ontwerp uit 1960/62) en het pand Hercules Segherslaan 18. Deze villa is een beetje een uitzondering in Rietvelds werk door het met riet bedekte puntdak. Verder heeft hij aan de Groenekanseweg (nrs 33-39) een viertal villa’s ontworpen, die kenmerkend zijn voor Rietvelds bouwstijl. Er zijn verder tekeningen gevonden voor een bedrijfspand met bovenwoning in de Ambachtstraat en een plan voor een flatcomplex op de hoek van de Kerkweg en de Utrechtseweg, maar deze plannen zijn niet gerealiseerd.
Veel van Rietvelds meubels zijn nog lang nagebouwd door Gerard van de Groenekan, die in 1924 de meubelmakerij van Rietveld overnam en later nog lange tijd in De Bilt op Sluishoeve heeft gewoond. Vlak bij De Bilt in Bosch en Duin heeft Rietveld nog gebouwd aan de Reelaan (nr 11) , een ontwerp uit 1950 en aan de Taveernelaan (nr 9) en in Den Dolder aan de Van Weerden Poelmanlaan nr. 1 (ontwerp 1936 en verbouwd door Rietveld in 1958).
In de wijk De Leijen is een fietspad naar hem genoemd met de naam Rietveldlaan.
Hieronder: een van de huizen aan de Groenekanseweg (foto DAB). In 1956 werd een bouwvergunning afgegeven voor de bouw van vier bungalows naar een ontwerp van Rietveld. Ze werden echter niet volgens die plannen gerealiseerd. De bouwkundige Bolte, een kennis van Rietveld, wijzigde de ontwerpen voor de drie bunglows die wel gebouwd werden.
PvH
Literatuur:
Marijke Küper en Ida van Zijl, Gerrit Rietveld (1888-1964). Het volledige werk. Centraal Museum Utrecht, 1992; C.W.M. Hazelzet, Rietveld in De Bilt, in: De Biltse Grift, 24e jg., nr. 2 (juni 2015) 43-57.
S. Broekhoven en S. Barends, De Bilt, geschiedenis en architectuur, Zeist 1995 p. 137-138.
Verder kan men de volgende sites raadplegen:
https://wikipedia.org/wiki/Gerrit_Rietveld
https://schooltv.nl/video/gerrit-rietveld-van-meubelmaker-tot-architect
http://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn5/rietveld
