Ashot Gasparjan was een bijzonder mens met een bijzonder bedrijf in de gemeente De Bilt. Na een bijzonder moeilijke tijd in de oorlog kwam hij naar Nederland, waar hij bontwerker werd en in Bilthoven een bedrijf stichtte. Op de foto hierboven zien we hem aan het werk. (Foto’s: familie Gasparian)
Ashot Gasparjan werd in 1922 geboren in de voormalige Sovjet Unie. Het dorpje op 2000 meter hoogte lag op een paar uur rijden van Jerevan, nu de hoofdstad van de republiek Armenië. Zijn vader, het hoofd van een kolchoze en de enige volwassen geletterde in het dorp, was trots op hem. Ashot kon goed leren en wilde na de middelbare school het liefst medicijnen studeren.
Al in 1933, op 11-jarige leeftijd moest hij zijn dienstplicht vervullen en als 18-jarige werd hij de Tweede Wereldoorlog ingestuurd. Van de honderd amper militair getrainde Armeniërs die in Leningrad, nu Sint Petersburg, moesten vechten, overleefden er twee. Ashot was er één van. Nadat hij door de Duitsers gevangen genomen was en in verschillende werkkampen was geplaatst, vonden zijn vrienden hem te jong om mee te doen met een vluchtpoging. Dat was zijn geluk, want alle vluchtelingen werden gepakt en geëxecuteerd.
Aan het einde van de oorlog kreeg Ashot – hij kon nog nauwelijks staan en woog nog 38 kilo – de kans om naar Nederland te gaan. Hij ging niet in op de uitnodiging van het naoorlogse Sovjetbewind om terug te keren, maar dook onder. Hij kwam professor Nagel tegen, de schrijver J.B.Charles, die zelf actief was geweest in het Utrechtse verzet. Mede dankzij hem kreeg Ashot zijn Nederlanderschap; iets waar hij altijd trots op was. Nagel zou tot aan zijn overlijden een huisvriend blijven.
Sanne
Creatief als hij was, ging Ashot in de leer bij de bontzaak van Chiotakis in Utrecht. Hij ontmoette de in Nederlands-Indië geboren Armeense Ovsanna (Sanne) en zij trouwden in het gemeentehuis Jagtlust. Ze woonden op diverse plekken in de gemeente en uiteindelijk vanaf 1954 in een woning van de spoorwegen op het Emmaplein. Daar begonnen ze hun bontzaak. Vooraanstaande klanten uit de wijde omgeving wisten de winkel te vinden.
Na beëindiging van het bedrijf kwam op die locatie de sportzaak Klein Oostenrijk. De aanleg van de spoortunnel bij het station Bilthoven had tot gevolg dat alle panden aan ‘de overzijde’ van het Emmaplein definitief verdwenen. De foto hieronder toont de winkel, waar de familie aanvankelijk ook zelf woonde. De twee kinderen Hasmiek en Wahan doorliepen Het Nieuwe Lyceum in Bilthoven en wonen nu elders in Europa.
Begraven in Armenië
De Gasparjans hadden een grote sociale betrokkenheid voor de Armeense gemeenschap in Nederland. Voor diverse goede doelen stelden zij bontjassen als prijs beschikbaar. Een later opgeloste inbraak, waarbij zo’n veertig bontmantels werden gestolen, hield hen daar niet van af. Pas in de jaren vijftig kon Ashot zijn ouders en zusters van zijn nieuwe bestaan op de hoogte stellen. Het duurde nog langer totdat hij hen kon opzoeken. Zijn wens om samen met Sanne begraven te worden in het graf van zijn vader – zijn voorbeeld – kon in 2019 verwezenlijkt worden.
AT
U bevindt u op de Rondleiding Bilthoven Centrum. Voor het vervolg klik HIER.
Literatuur:
Mondelinge informatie en familiearchief
J.B.Charles/W.H.Nagel 1910-1983 Het spoor terug, Kees Schuyt 2010.
Wijkvogelzang.nl/wijkfoto`s – Emmaplein
