Toen de NSB besloot, ook in De Bilt en Bilthoven afdelingen op te richten, ondersteunde men dat besluit met veel propaganda. Lokale politici kwamen daartegen in het geweer. . Foto: Toespraak door Evert Roskam, een vooraanstaand lid van de N.S.B.

 

Meer informatie

In januari 1934 besloot het kringbestuur van de Nationaal Socialistische Beweging dat er een groep De Bilt moest worden gevormd.  Het oude dorp De Bilt zou worden verdeeld in drie districten of ‘blokken’. Daarnaast zou er een groep Bilthoven worden gevormd.

Propaganda

Al eerder had de NSB-er Rotman een betoog gehouden dat het allemaal in Duitsland veel beter ging dankzij de zegenende invloed van het nationaalsocialisme. Het bestuur van de afdeling De Bilt van de sociaaldemocraten (S.D.A.P.) schreef een stuk in de Biltsche Courant waarin ze dat afdeden als mooie beloften die in de praktijk niet werden waargemaakt. ‘Notabene durft mijnheer Rotman ook nog komen aandragen met de stemming, waarbij 95 pct. van het Duitsche volk zich vóór Hitler zou hebben uitgesproken. Ja, als je keus hebt tusschen stemmen vóór Hitler of de foltering in concentratiekamp of S.A.-kazerne, dan moet men er zich nog over verwonderen dat 5 pct. de dictators hébben getrotseerd.’

Ook W. Lucassen, een bekend Bilts raadslid van de Rooms Katholieke Staatspartij, sprak zich in diverse ingezonden stukken tegen Rotman uit.

Om in De Bilt goed van start te gaan hield de N.S.B een propagandabijeenkomst in het dorp. Daar sprak eerst de ‘kringpropagandist’ Jansen die vertelde dat er niet gediscussieerd mocht worden. Hij werd gevolgd door de heer Overwijn uit Rotterdam, die benadrukte dat de N.S.B. niet van plan was om klakkeloos Duitsland na te volgen. Het roer was kennelijk om.

Op 19 maart sprak Evert Roskam in hotel Poll in De Bilt. Hij was een van de bekendste NSB-ers die later zou optreden als landbouwspecialist en leider van het Boerenfront en als ideoloog van het racisme. Na de oorlog zou hij zich aansluiten bij de Boerenpartij van Boer Koekoek. Deze keer pleitte hij voor ‘een volk van vrije boeren en zelfstandige burgers‘.

NSB-er W.J.G. Paardekooper sprak op 26 oktober voor een volle zaal in Concordia in Bilthoven, waar hij door groepsleider Schnabel welkom werd geheten. Hij wees op gebeurtenissen uit het nationale verleden zoals de race van de Uiver enkele dagen terug en het barsten van de zeepbel van het kapitalisme in 1929. Hij ageerde tegen het liberalisme en het marxisme.

In Concordia hield ook de Anti-Revolutionaire Kiesvereniging ‘Nederland en Oranje’ een bijeenkomst waar de oud-minister van marine H. Bijleveld de principes van de N.S.B. onder de loep nam. Hij stelde vast dat de macht van God in het nationaalsocialisme vervangen werd door de macht van de staat.

Fake news

Opvallend is het bericht dat dominee De geus in diverse kranten liet plaatsen:

Ds. H. A. de Geus geen N.S.B.-er

Ds. H. A. de Geus, Ned. Herv. predikant alhier, deelt ons mede, dat blijkens bij hem ingekomen mededeelingen in diverse deelen van ons land druk gecolporteerd wordt met een nummer van het

weekblad „Volk en Vaderland” van den N.S.B. waarin een predikant De Geus een open brief richt aan zijn collega’s, teneinde ze voor den bond van Ir. A. A. Mussert te winnen. Daar er nu maar één predikant De Geus bekend is, is het geen wonder, dat de Biltsche Hervormde predikant van dezen naam voor deze actie verantwoordelijk wordt gesteld.

Ds. de Geus verzoekt ons mede te deelen, dat hij „met hart en ziel anti-revolutionair” is, niets met de N.S.B. van doen heeft, geenerlei artikel in „Volk en Vaderland” schreef en niet begrijpen kan, welke Ds. de Geus de artikelauteur in „Volk en Vaderland” kan wezen.

DAB

 

Bronnen:

De Biltsche Courant 12  en 26 januari, 2 februari, 9 maart, 20 maart, 4 april 18 mei

Utrechtsch provinciaal en Stedelijk Dagblad 16 mei 1934.