Het is algemeen bekend dat ons land is bevrijd door Canadezen. Veel inwoners van De Bilt en omgeving denken dan ook dat de Canadezen ook deze dorpen bevrijd hebben. Dat de bevrijders deel uitmaakten van de divisie die bekend stond als de Polar Bears, versterkt die gedachte alleen maar: ijsberen komen voor binnen de poolcirkel en men kan ze vooral aantreffen in Canada.
De Polar Bears echter vormden de 49ste West Riding Infanteriedivisie, een deel van het Britse leger. Sinds augustus 1944 maakte deze divisie samen met de 51ste divisie deel uit van het Eerste Canadese Leger dat de linkerflank vormde van het invasieleger onder leiding van veldmaarschalk Bernard Montgomery. Deze opperbevelhebber had overigens in 1923 korte tijd zelf bij de 49ste divisie gediend. De kaart laat de opmars van de 49ste divisie zien. (C.P. Stacey, Official history of the Canadian army in the Second World War vol. III Ottawa 1960.)
Het misverstand is al oud. Soldaat Ken West vertelde hoe een eskadron verkenners in het voorjaar van 1945 Lunteren binnenliep. Jonge meisjes kwamen aanrennen om bloemenslingers om onze nekken te hangen terwijl we doormarcheerden. We zongen een oud liedje uit de Boerenoorlog dat een favoriet van ons was. De burgemeester van Lunteren nam aan dat de soldaten uit Canada kwamen. West: We moesten hem vertellen dat we echt Engelsen waren. ‘Als jullie Engelsen waren, zouden jullie Tipperary zingen.’ Dus moesten we iedere keer opnieuw Tipperary zingen. (Het liedje ‘ It’s a long way to Tipperary’ werd bekend in de Eerste Wereldoorlog. Het was in 1912 geschreven door een Engelsman van wie de grootvader uit Tipperary in Ierland kwam.)
Herman von der Dunk kon zien dat het Engelsen waren. Hij schreef: De dag na het capitulatienieuws verscheen de eerste groene jeep in de Van der Helstlaan met twee rode baretten op breed lachende en zwaaiende zeer welgevoede soldaten. Britse militaire politie. De eerste bevrijders in Bilthoven waren Engelsen, de Polar Bear Division met een kleine ijsbeer als embleem op de mouw. Even later kwamen ze in open auto’s en tanks langs de Soestdijkse Straatweg, wuivende soldaten, terwijl wij, bewoners uit de buurt, aan de kant stonden te zwaaien en te roepen en overal prompt vlaggen tevoorschijn kwamen, hele oranje en rood-wit-blauwe zeeën.
Het misverstand bleef echter bestaan want velen bleven overtuigd dat de bevrijders Canadezen waren. In Bilthoven herinnerde een inwoonster zich hoe ze met haar familie naar de intocht van de soldaten aan de Utrechtseweg keek: Ik zie de Canadezen daar nog marcheren. Mijn jongste broertje vond het heel interessant en liep achter ze aan. In Maartensdijk schreef een inwoner: Overal werden de bevrijders toegejuicht. Op de boerderij vroegen de Canadezen aan mijn vader of ze hun tenten in de boomgaard mochten opzetten.
De mannen van de 49ste divisie waren hier tien dagen aanwezig en werden toen afgelost door Canadese eenheden. De divisie Polar Bears werd in 1946 ontbonden maar het jaar daarop opnieuw opgericht. In 1967 werd hij definitief opgeheven.
DAB
U bevindt zich op de rondleiding over de bevrijding. Voor het vervolg klik HIER.
Literatuur:
P. Delaforce, The Polar Bears, from Normandy tot the relief of Holland with the 49th Division, Phoenix Mill 1995.
M. Zuehlke, On to victory, The Canadian liberation of the Netherlands march 23 – may 5 1945, Vancouver 2010.
H.W. von der Dunk, Terugblik bij strijklicht, Jeugdherinneringen, Amsterdam 2008.
D.A. Berents, Bevrijd door ijsberen, in: De Biltse Grift 2020.