Hendrik Philip Jacob baron van Heemstra volgde in 1907 De Block van Haersma de With op als burgemeester van De Bilt. Hij was de tweede burgemeester uit de Friese adel en de vierde in de rij van adellijke burgemeesters in deze gemeente. Hij bleef tot 1927 in functie. We zien hier zijn portret (Beeldbank Historische Vereniging D’Oude School).
Was De With nog burgemeester geweest van een grotendeels agrarische gemeenschap met daarop een groot aantal buitenplaatsen, onder Van Heemstra veranderde De Bilt aanzienlijk, want het werd een duidelijke forenzengemeente. Welgestelde inwoners vestigden zich vooral na de Eerste Wereldoorlog in Bilthoven ten noorden van de spoorlijn Utrecht-Amersfoort in wijken als het Oosterpark, Ridderoord, Drakenstein en De Biltsche Duinen. Ten zuiden van het spoor kwam sociale woningbouw tot stand in de wijken Tuindorp en Vogelzang. Reizen werd eenvoudiger. Naast de spoorverbinding was er de Stichtsche Tramway tussen Utrecht en Zeist en in de jaren twintig kwamen er busdiensten bij en niet te vergeten de fiets.
De Bilt ving op deze wijze niet alleen het verloop op uit de qua grondgebied vrij kleine gemeente Utrecht, maar het verschafte ook ruimte aan de werknemers van de nieuwe industriële bedrijvigheid in De Bilt zelf. De aanwezigheid van elektriciteit en gas maakte het oprichten van nieuwe bedrijven mogelijk zoals de apparatenfabrieken van Inventum en Smitt en de moderne boerencoöperatie De Graanmaalderij.
Een moeilijke periode vormde de Eerste Wereldoorlog. Nederland was weliswaar neutraal, maar ving toch vele vluchtelingen uit België op en kampte vooral in de laatste twee oorlogsjaren (1917-1918) met voedseltekorten. Op instigatie van de burgemeester kocht de gemeente grond in het Bureveld ten zuiden van het KNMI om er aardappels te verbouwen.
Van Heemstra was qualitate qua voorzitter van de Nieuwjaarscommissie (voedseluitdeling aan de armen), voorzitter van de Brandstofcommissie en erevoorzitter van de Biltsche Zwemvereeniging. Hij was als burgemeester van 1909-1920 ook voorzitter van het College van Zetters. Dit college stelde de hoogte van de grondbelasting en de personele belasting in de gemeente vast.
De burgemeester was ‘gemoedelijk in de omgang’ en woonde op De Varenkamp, een landhuis op het terrein van het buiten Jagtlust aan de Soestdijkse weg. Het huis bestaat niet meer en is opgegaan in de gebouwen van het RIVM.
Van Heemstra, geboren in 1867, overleed in 1931 in De Bilt. Hij werd in 1927 opgevolgd door de Gelderse edelman Henric Paulus van der Borch tot Verwolde van Vorden. Van der Borch bleef met een onderbreking in de Tweede Wereldoorlog burgemeester tot 1952.
PvH
Literatuur:
Dossier De zeven burgervaders in de gemeente De Bilt gedurende de 20ste eeuw. Historische Vereniging D’Oude School, De Bilt.
https://historischekringdebilt.nl/de-varenkamp
‘In memoriam Van Heemstra’, in Provinciale Almanak 1932
