Lang voordat in de twintigste eeuw in Maartensdijk de School met den Bijbel werd opgericht (zie elders op deze site), was er al een lagere school in Maartensdijk. Afgebeeld (uiterst links op de foto) is het schoolgebouw ter hoogte van het huidige adres Dorpsweg 52. (Foto: collectie Koos Kolenbrander). Het gebouw werd in 1873 in gebruik genomen maar brandde in 1944 af.
Het afgebeelde schoolgebouw was bezit van de Hervormde Kerk. Deze relatie was al eeuwen oud. Bekend is een visitatierapport met schoolinspecties uit 1593. Hierin is sprake van een Maartensdijkse schoolmeester, die een boos en ergerlijk mens was. Waarschijnlijk betreft het hier de gewezen pastoor van wie de kerkhistoricus Rogier opmerkt: Te Maartensdijk houdt zich in 1593 paap Willem Laurensen op; van hem heet het, dat hij vroeger te Utrecht een bordeel zou hebben gehouden en zich nu hier nog met ‘danserijen’ ophoudt. In 1663 catecheseerde de schoolmeester in plaats van een schooldag te geven. In 1752 meende de kerkenraad dat kinderen zo lang naar school moeten gaan, ‘tot zij ordentelijk kunnen lezen in Godts Woord en bekwamelijk hun naam schrijven.’
In de negentiende eeuw kennen we de naam van de in 1823 overleden Lambert van Oostveen en zijn opvolger, Adrianus van der Steur die schoolhoofd was tot zijn afscheid in 1873. Hij was tevens koster, doodgraver en voorzanger in de kerk.
AD
Literatuur: Anne Doedens, Van onbesproken gedrag? Herders, leraren en onderwijzers in De Bilt, Maartensdijk en Westbroek in de zeventiende en achttiende eeuw, in: De Biltse Grift, juni 2004, 34-43;
Koos Kolenbrander, Schoolhoofd was tevens koster, voorzanger en ook doodgraver in de rubriek Oud Maartensdijk belicht, in: de Biltse en Bilthovense Courant van 1 februari 1994; E.P. De Booy, De weldaet der scholen, het plattelandsonderwijs in de provincie Utrecht van 1580 tot het begin der 19de eeuw, Utrecht 1977.
