C.H.D. Buys Ballot (1817 – 1890) was oprichter en directeur van het K.N.M.I. en bedacht de wet van Buys Ballot. Hierboven: De buste van Buys Ballot, gemaakt door Pier Pander. (foto begin twintigste eeuw, Het Utrechts Archief) Onderaan afgebeeld: een verslag van de onthulling van het gedenkteken uit het bijblad van De aarde en haar volken, 14 juli 1900.
Christophorus Henricus Diedericus Buys Ballot werd in 1817 geboren als zoon van een hervormde predikant in Kloetinge. Na zijn studie aan de Universiteit in Utrecht werd hij daar hoogleraar wiskunde en pas veel later in de natuurkunde. Hij verkreeg enige bekendheid door met een experiment het Dopplereffect te bewijzen.
Met steun van premier Thorbecke richtte hij in 1854 het Nederland Meteorologisch Instituut op, dat later het K.N.M.I. zou worden. Het kreeg een onderkomen in het bolwerk Sonnenborgh aan de Utrechtse Singel. Tot zijn dood in 1890 zou hij hiervan de directeur zijn. Hij stond ook aan de bakermat van het weerbericht.
Grote bekendheid kreeg hij ook met de wet van Buys Ballot: Als je op het noordelijk halfrond staat met de rug naar de wind, bevindt een hogedrukgebied zich rechts en een lagedrukgebied links. Op het zuidelijk halfrond is dat omgekeerd.
Buys Ballot overleed op 3 februari 1890 en werd begraven in zijn woonplaats Utrecht. Tien jaar later werd er ter nagedachtenis een buste van hem onthuld tegenover de noordwestelijke gevel van het hoofdgebouw van het K.N.M.I., dat inmiddels naar De Bilt verplaatst was. Zijn opvolger Dr. Maurits Snellen nam het monument in ontvangst. Het beeld heeft daar tot 1952 gestaan; daarna heeft het een plaats gekregen binnen in het gebouw op het Museumplein. In De Bilt is de Buys Ballotweg naar hem genoemd.
DAB
U bevindt u op de Rondleiding Wetenschappers. Voor het vervolg klik HIER.
Literatuur:
Nieuw Nederlands Biografisch Woordenboek Dl. I p. 333.
P. van Beek, Het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut 1854-1951, in: Oud-Utrecht, mei/juni 1997, pg 52-56.
Bericht in De Aarde en haar volken.
