Welkom op de virtuele rondleiding over de ontwikkeling van de industrie in de gemeente De Bilt. Wij hebben een selectie gemaakt uit de bijdragen over dit onderwerp die op het Online Museum De Bilt te zien zijn. Als u ook de andere bijdragen over industrie wilt bekijken, kunt u onder aan deze bladzijde drukken op het blokje Industrie. Als u verdwaalt, brengt het pijltje linksboven u terug via het spoor van de broodkruimeltjes.

Onder industrie of nijverheid verstaat men gewoonlijk de productie van goederen met behulp van machines in een fabriek. Voordat men echter machines gebruikte, werden er ook al goederen gemaakt. Als dat gebeurde in bedrijven met enige omvang, hebben we daar in deze rondleiding aandacht aan besteed. Vanwege hun economische en sociale belang hebben we ook een paar grotere handelsondernemingen opgenomen, al zijn dat geen fabrieken.

De detailhandel zullen we in een latere rondleiding behandelen. Het KNMI en het RIVM zijn van grote betekenis geweest voor de werkgelegenheid en de verdere economische ontwikkeling in de gemeente, maar die overheidsinstituten worden in deze rondleiding niet apart behandeld. Ze staan wel op de site en als u dat wilt, kunt u ze met de zoekfunctie (rechtsboven) opzoeken.

De oudste dorpen in de gemeente hadden vooral een agrarisch karakter, maar er waren wel ambachtslieden. Uit de bedrijven van bijvoorbeeld smeden groeiden soms kleine nijverheidsondernemingen, die later de kern konden worden van een industrie.

Een belangrijke impuls kwam van de industriële revolutie. Nieuwe energiebronnen (benzinemotor, gas, elektriciteit) leidden tot nieuwe producten ( motoren, huishoudelijke apparaten, meetinstrumenten).

We zullen zien dat de ligging van een dorp en de aanwezigheid van wegen en spoorwegen en bedrijfsterreinen grote invloed hadden op het ontstaan van industrieën en het aantrekken van bestaande bedrijven. Daarnaast kon de groei van de bevolking leiden tot het bouwen van scholen en winkels en het vestigen van bedrijven, maar omgekeerd kon de komst van bedrijven in een woonkern ook nieuwe werknemers en nieuwe inwoners aantrekken. Veel bedrijven waren drie of vier generaties in handen van dezelfde familie.

We zullen ook vaststellen dat sommige bedrijven werden overgenomen door grotere ondernemingen en naar elders werden verplaatst. Andere succesvolle industrieën kregen hier te weinig mogelijkheid om uit te breiden en verhuisden ook naar andere locaties. Wel werden telkens nieuwe kleine ondernemingen gestart, die gebruik maakten van nieuwe technologieën en markten. De gemeente streefde intussen naar concentratie van bedrijven in bedrijvenparken bij Maartensdijk en De Bilt.

Volg ons op de rondleiding langs het industriële erfgoed

Dick Berents en Jacques Reijniers

 

Voor het vervolg klik HIER. 

 

Algemene literatuur:

P. Brusse, P. van Cruyningen en R. Rommes, Tien eeuwen Maartensdijk, Een landelijke gemeente in Midden-Nederland, Utrecht 2001.

H. Damsté, Oostbroek en De Bilt c.s., Stichtse Historische Reeks 4,Zutphen 1978.

W. Krommenhoek en L. van Vlodorp (ed.), Honderd jaar Bilthoven, De Bilt 2007.

J.W.H. Meijer, Kleine historie van De Bilt, Bunnik 1995.

Sint Maerten, Tijdschrift van de Historische Vereniging Maartensdijk.

De Biltse Grift, Tijdschrift van Historische kring D’Oude School.