In het park achter het huis Sandwijck, aan de rand van een klein weitje in het landschapspark dat in 1833/34 is aangelegd door de tuinarchitect Hendrik van Lunteren, staat een machtige solitaire Japanse notenboom of Ginkgo biloba. De boom, met een stamomtrek van 4 meter, dateert volgens de boswachter van het Utrechts Landschap uit het begin van de 20e eeuw. Omdat de herontdekte soort alleen als fossiel bekend was, is hij bekend geworden als levend fossiel. (Foto WK)
Meer informatie
De Ginkgo biloba is een tweehuizige boom met mannelijke of vrouwelijke exemplaren die 40 meter hoog kan worden. Het is de enige overgebleven soort van de orde Ginkgoales, die in het Jura tijdvak (200- 145 miljoen jaar geleden) een soortenrijke en bloeiende groep vormde, tijdgenoten van de dinosaurussen. Lange tijd was de soort alleen als fossiel bekend in de vorm van de versteende afdrukken van de tweelobbige hartvormige bladeren in fijne klei. De botanicus Engelbert Kaempfer (1651 – 1716) vond in dienst van de VOC de boom in 1690 in China en beschreef hem, weer terug in Duitsland, in1712 voor het eerst.
De boom was rond het jaar 800 uit China naar Japan gekomen en werd daar bij tempels geplaatst, vandaar de naam Japanse notenboom. In Japan staat de boom symbool voor hoop, onveranderlijkheid, tijdloosheid en lang leven. Dat de boom sterk is, blijkt wel uit het feit dat een zestal bomen in augustus 1945 de atoombom op Hiroshima heeft overleefd.
Meegenomen zaden werden rond 1730 in de oude Botanische tuin te Utrecht geplant. Een hieruit gegroeide boom staat er nog steeds. In Harderwijk staat een Ginkgo die naar men zegt, rond 1800 door Linnaeus is aangeplant. Tegenwoordig vindt men de boom in veel stadsparken en woonwijken. Ook particulieren weten de boom steeds vaker te waarderen.
In China wordt de Ginkgo al eeuwenlang gebruikt bij de behandeling van een menigte kwalen. Voor ademhalings-, blaas- en nierproblemen, spijsverteringsproblemen en veel andere kwalen en ongemakken is wel een preparaat beschikbaar. Bladeren vinden toepassing bij problemen met de bloedsomloop, geheugenverlies en huidziekten. In Europa is het gebruik van Ginkgo-preparaten vooral bekend in Duitsland en Frankrijk. In ons land wordt Ginkgo voorgeschreven bij etalagebenen. Ook wordt Ginkgo gebruikt in cosmetica. Kortom, de Japanse notenboom kent niet alleen een bijzondere geschiedenis, maar ook een schier eindeloze reeks aan toepassingen.
WK
Literatuur:
Online geschiedenismagazine Historiek, 14 maart 2023.
Internet: Monumental trees: Japanse notenboom op het landgoed Sandwijck, De Bilt.
Wikipedia: Japanse notenboom.