In september 1944 gaf de regering in ballingschap uit Londen de opdracht aan de diverse verzetsgroepen in Nederland om zich te bundelen. Al of niet met tegenzin werd aan de opdracht gehoor gegeven en zo ontstonden de BS, de Binnenlandse Strijdkrachten. Het opperbevel kreeg Prins Bernhard en in bezet gebied kreeg de reservekolonel Koot de leiding. Aan het hoofd van de BS in de gemeente De Bilt kwam Hans Hellendoorn te staan. (foto William Moore, in opdracht van het Veteraneninstituut)
In tegenstelling tot Koot had Hellendoorn (1919 – 2019) zijn sporen in het verzet verdiend. Al aan het begin van de oorlog was hij betrokken bij de Bilthovense verzetsgroep rond de huisarts Meindert Brouwer op de Soestdijkseweg. Hij voorzag die groep van weervoorspellingen die van belang waren voor de bombardementsvluchten uit Engeland. De verzetsgroep beschikte over zendapparatuur.
Brouwer werd verraden en kwam via het Oranjehotel, de beruchte strafgevangenis in Scheveningen, in een concentratiekamp terecht. Hellendoorn zette het verzetswerk elders voort. In ‘44 keerde hij terug naar de gemeente – hij had sinds 1935 in de Rembrandtlaan gewoond- om de leiding op zich te nemen over de zojuist opgerichte BB. Aanvankelijk was dit een kleine strijdmacht die over weinig wapens beschikte. Om schietervaring op te doen oefenden de mannen in de bossen bij Maartensdijk; een keer deden ze dat met scherp.
Niet alle acties onder zijn leiding waren succesvol. De aanslag op de spoorlijn in november ’44 mislukte volledig en kostte drie van de vier betrokkenen het leven: Mach Balk, Flip de Leeuw, en Pieter ter Beek. De laatste twee worden nog jaarlijks in Veenendaal herdacht. Alleen Joep Huffener van Berg en Bosch overleefde de aanslag. Toen zomer ‘45 de BS in De Bilt werd opgeheven telde Hellendoorns leger meer dan honderd manschappen, want het verzet was aantrekkelijk geworden.
Hans Hellendoorn hervatte zijn studie biochemie in Utrecht. Over zijn ervaringen in de oorlog sprak hij niet met iedereen, en ook over de eerste jaren na de oorlog had hij wel zijn reserves.
Op 20 september 2019 overleed hij, honderd jaar oud. Ik heb alles meegemaakt en mijn opdracht volbracht, stond er boven zijn overlijdensbericht. Het tekende hem, zo zal hij zijn leven ook ervaren hebben, als een opdracht die volbracht moest worden.
Collage archiefstukken Hans Hellendoorn
In de nalatenschap van Hans Hellendoorn bevonden zich diverse objecten die van belang zijn voor de geschiedenis van het verzet en de Binnelandse Strijdkrachten. Ze zijn hieronder afgebeeld.
De mouwwikkels spreken voor zichzelf: Militaire Politie, Oranje, O.D. = Orde Dienst, een van de belangrijkste vroegere verzetsbewegingen.
Interessant is de blauw-witte mouwband. Mijn informant Adriaan Venema meldt hierover: Genoemde blauw witte band werd oorspronkelijk gedragen door een motor ordonnans van het Britse leger (o.a. Polar Bears). Door de NBS werd deze mouwband echter alleen gedragen in Gewest 12, d.w.z. Noord-Holland-Zuid.
De stempels:
-Departement van Oorlog (tegenwoordig Departement van Defensie geheten)
-Nederlandsche Binnenlandsche Strijdkrachten NO 2205.
-Strijdend Gedeelte der BS Gewest 8; PL comm. IV –District III
Links onderaan: kaart Eervol ontslag; rechts onderaan: aantal pasfoto’s en enkele levensbeschrijvingen
Apart afgebeeld: De kaart waarmee zomer 1945 de circa 100 leden van de Binnenlandse Strijdkrachten in De Bilt eervol ontslag werd aangezegd.
BS
U bevindt zich op de rondleiding over de Tweede Wereldoorlog.
Voor het vervolg klik HIER.
