Afgebeeld is een tekening van een verdwenen venster in de Utrechtse Dom van bisschop Rudolf van Diepholt (1390-1455, bisschop van 1423/5-1455). Bisschop Rudolfs toorn trof de Maartensdijkse schout in 1449 genadeloos. [Utrechts Archief, Hss. Van_Buchel, Monumenta passim in templis ac monasteriis Trajectinae urbis atque agri inventa, 11.
In 1449 maakte bisschop Rudolf zich met geweld meester van de stad Utrecht. De kerkvorst was uit stad verdreven door de inwoners van de Domstad die zuchtten onder zijn belastingpolitiek. Na zijn terugkomst volgde een bloedige afrekening, die ook de schout van Oostveen trof.
We lezen in een kroniek uit 1477: ‘Voorts: de schout van Oostveen en andere lieden uit Jutphaas en partijgangers van de familie Pruys werden op Sint Lebuinusdag [12 november] veroordeeld en gevierendeeld en de stukken van elke kwart werden boven iedere stadspoort gehangen.’
(Deze hertaling is gebaseerd op de oorspronkelijke middeleeuwse tekst van deze kroniek:
‘Item die scout vant Oestveen op Sunte Lebuijns dach inden wijnter ende ander lude van Jutfaes of lant lude die der Pruessinger vriende waren gherecht ende ghevierdelt ende die stucken van elcken vierdel boven voir elker poerten ghehanghen’. [Utrechtse kroniek, Utrechts Archief, handschrift VII F 5).
Rudolfs leven werd gekenmerkt door de strijd om de bisschopsmijter, die ook door twee andere geestelijke werd geclaimd: Zweder van Culemborg en diens opvolger als ‘tegenbisschop’ Walraven van Meurs. Dit Utrechtse schisma maakte deel uit van de partijstrijd van de Lichtenbergers en Lokhorsten, de Stichtse variant van de Hoekse en Kabeljauwse twisten. Over de Maartensdijkse schout is niet bekend waarom hij zich kennelijk bij het verzet tegen bisschop Rudolf had aangesloten.
AD
Literatuur:
Mark Visscher, Identity and space in the Utrecht chronicle manuscript ‘Het Utrechts Archief, VII F 5’ (c. 1477) (masterscriptie Universiteit Utrecht, 2019).
Over de Hoekse en Kabeljauwse Twisten: Anne Doedens en Liek Mulder, Hoekse en Kabeljauwse Twisten Kraamkamer van Nederland (1345-1492/1543 (Zutphen 2022) 139v., 161v.
AD