In 2001 werden de gemeenten De Bilt en Maartensdijk samengevoegd. Aan deze samenvoeging was voor wat betreft Maartensdijk in de negentiende en twintigste eeuw al een aantal gemeentelijke grenswijzigingen voorafgegaan. Hier ziet men gebied dat ooit Maartensdijks was. [Utrechts Archief, catalogusnummer 203040.]
Boven deze post prijkt een ‘Gezicht op het Zwarte Water op de grens van de gemeenten Utrecht en Maartensdijk, ter hoogte van het Haverland’ van J.C.U. Legner uit 1890. Het laat gebied zien, dat in 1954 bij de gemeente Utrecht werd getrokken.
Al snel na het einde van de Franse tijd en de komst van het nieuwe koninkrijk werden de grenzen van het oude gerecht Oostveen en de nieuwe gemeente Maartensdijk veranderd. De voormalige archivaris van de in De Bilt opgegane voormalige gemeente Maartensdijk, mw. Fenna E. Brouwer gaf opheldering over de vele grenswijzigingen die de voormalige gemeente Maartensdijk onderging. Zij deed dat in de inventaris van Toegang 1033: Gerecht Oostveen, 1639-1811 van het Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen. Men leest daar:
‘Een eerste grenswijziging c.q. annexatie vond plaats in 1823. Rond de stad Utrecht lagen de zogenaamde buitengerechten zoals Tolsteeg, Buiten Catharijne, Abstede en Lauwerecht. Deze gerechtjes vormden samen de ‘vrijheid’ van de stad. Midden in deze ‘vrijheid’ lag een stukje grond, vanaf de oude gasfabriek aan de Blauwkapelse weg tot aan de grenzen van Tuindorp, dat aan de gemeente Maartensdijk toebehoorde. De vier genoemde buitengerechten waren in 1815 door een foutief administratief besluit tot zelfstandige gemeenten verheven. Dit werd in 1823 ongedaan gemaakt. De buitengerechten werden nu bij de gemeente Utrecht ingelijfd, en daarmee ook het stukje gebied dat aan Maartensdijk had behoord.
Een tweede en veel belangrijker annexatie vond plaats in 1830. De grenzen van de gemeente Utrecht werden hierbij bepaald volgens de richting van de inundatiekade ‘lopende van de weg naar de Gagel over het Zwarte Water en voorts met insluiting van al wat binnenwaarts den buitenrand der buitengrachten langs die kade en het fort met deszelfs buitenwerken en de Ridderschapsvaart tot in de Minstroom is gelegen’.
De toen ontstane situatie heeft voortgeduurd tot 1 januari 1954. Toen vond opnieuw een ingrijpende grenswijziging plaats; Tuindorp ging over naar de gemeente Utrecht en hiermee 7678 personen. Had de gemeente Maartensdijk eind 1953 nog 12.398 inwoners, na de annexatie van Tuindorp in 1954 waren dit er nog slechts 4820. De gemeente was hierdoor dus meer dan gehalveerd. Ook verloor Maartensdijk de buurt het Zwarte Water aan Utrecht en aan De Bilt het stukje Biltsestraatweg (Steinenburg) dat tot haar grondgebied had behoord.
Dit verlies aan gebied en inwoners werd enigszins gecompenseerd doordat per 1 juli 1957 het grootste gedeelte van Westbroek, dat sinds 1 januari 1954 ook een groot gedeelte van Achttienhoven omvatte, en een klein gedeelte van Tienhoven aan de gemeente Maartensdijk werd toegevoegd. De gemeente Maartensdijk bestaat sinds die tijd uit vier woonkernen: het dorp Maartensdijk, Hollandse Rading, Westbroek-Achttienhoven en Groenekan.’
Op 1 december 2001 ging de voormalige gemeente deel uitmaken van de nieuwe gemeente De Bilt.
Over de grenswijziging van 1823 klikke men HIER
Voor meer over grenswijziging met betrekking tot De Bilt en de gemeenten die ooit in het huidige gebied lagen klikke men HIER
AD
Bron: Voor de tekst van het citaat klik HIER.