Op 13 september 1813 waarschuwde de burgemeester van Maartensdijk, ‘maire’ Maurits Jacob Eyck van Zuilichem, de ingezetenen van zijn gemeente dat zij hun persoonlijke belastingen moesten betalen. [Matthaeus Ignatius van Bree, portret van Isaäc Jan Alexander Gogel, minster van Financiën, 1812. Rijksmuseum.]
Nadat ons land een in 1810 onderdeel van Frankrijk geworden was, bleef Isaäc Jan Alexander Gogel (1765-1821) verantwoordelijk voor de heffing van directe belastingen, zoals die op het bezit van een huis.
Gogel was de grondlegger van het systeem, waarbij de landelijke overheid rechtstreeks belastingen aan burgers oplegt. De eerste Nederlandse belastingwet was van Gogels hand en stamt uit 1805. Gogel maakte onderscheid tussen beschreven en onbeschreven middelen: directe en indirecte belastingen. Beschreven middelen werden geheven via een schriftelijke aanslag. Die was gebaseerd op door de overheid bijgehouden gegevens over de waarde van het belastbaar bezit. Gogel wilde een eerlijke verdeling van de belastingen, waarbij minder draagkrachtigen minder hoefden te betalen dan welgestelden. Gogel – die een tegenstander was van inkomstenbelasting – maakte onderscheid tussen noodzakelijke zaken en luxegoederen. Over die laatste moest meer belasting worden betaald. Als een huis meer dan twee haarden had, kreeg de eigenaar een aanslag op de mat.
Na het vertrek van koning Lodewijk Napoleon, bleef Gogel verantwoordelijk voor de rechtstreekse belasting, de indirecte belastingen werden een zaak van ‘Parijs’. Desalniettemin vond Eycks baas in Napoleons dienst, de prefect van het departement Yssel-Supérieur of Zuyderzée, Joseph Pierre Adrien Louis de Stuers, het nodig ook Eyck en zijn inwoners te waarschuwen voor de gevolgen van niet-betalen: de belastingontvangers zouden het geld dan bij de wanbetalers komen ophalen.
AD
Bron: Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen, toegang 1033, nr. 7 notulen van het gerecht, sinds 1811 gemeentebestuur, met verbalen van de maire en de schout c.q. burgemeester, 1794 – 1817.
Meer lezen: Postma, J. K. T., Alexander Gogel (1765-1821): grondlegger van de Nederlandse staat (Hilversum 2017) en Van der Burg, M.J., Nederland onder Franse invloed : cultuurtransfer en staatsvorming in de napoleontische tijd, 1799-1813 (diss. Amsterdam 2007).