Jan Ackersdijk (1790 – 1861) was een Nederlandse jurist, econoom en een van de eerste hoogleraren staatshuishoudkunde en statistiek aan de Utrechtse Universiteit en in Nederland. Zijn huis in Utrecht was het centrum van de abolitionistische beweging. Hij is begraven in De Bilt.(Afbeelding: Universiteitsmuseum)
Jan Ackersdijk is in 1790 in Den Bosch geboren als zoon van een protestantse Oranjegezinde regent. Nadat hij de Franse en Latijnse school doorlopen had, studeerde hij rechten in Utrecht waar hij in 1810 promoveerde. Nadat hij secretaris van het college van Bestuur in Utrecht was geweest, volgde zijn benoeming tot buitengewoon hoogleraar in Luik, waar hij staatshuishoudkunde en statistiek doceerde. Hier maakte hij de oplopende spanning tussen de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden mee en tenslotte moest hij in 1830 Luik verlaten. Hij keerde terug naar Utrecht waar hij zijn eerdere bezigheden weer oppakte. In 1835 schreef Ackersdijk over de graanwetten, een serie importheffingen in het Verenigd Koninkrijk ter bescherming van de Engelse landeigenaren tegen goedkope buitenlandse graanimporten en die actief waren tussen 1815 en 1846. Dit leidde voor hem en zijn collega Brueys tot een uitbrander van de koning, want hoogleraren waren door de koning benoemd en men mocht verwachten dat zij zich niet met staatszaken bemoeiden.
Het woonhuis van Jan Ackersdijk aan de Oude Gracht 382 was vanaf 1840 iedere maandagavond de verzamelplaats van de leden van de abolitionistische beging. Hier was ook de predikant-schrijver Nicolaas Beets een geziene gast. De liberaal Ackerdijk wilde hiermee een bijdrage leveren aan een betere manier om politiek en maatschappij samen te laten gaan. Daarin paste zijns inziens geen slavernij. De beweging trad naar buiten met het uitgeven van de publicatie Bijdragen tot de kennis der Nederlandsche en vreemde koloniën, bijzonder betrekkelijk de vrijlating der slaven. Ackersdijk maakte de afschaffing der slavernij in 1863 niet meer mee; hij overleed twee jaar daarvoor in 1861.
Ackersdijk was een fervente reiziger en van al zijn reizen hield hij een dagboek bij. Het werd een van de meest omvangrijke verzamelingen reisdagboeken uit de 19e eeuw. Bij elkaar schreef hij 34 reisdagboeken in 45 delen die de periode 1809 – 1859 bestrijken. Ackersdijk was een deftige, bescheiden en in menig opzicht opmerkelijke verschijning. Hij overleed in 1861 op 71-jarige leeftijd in Utrecht. Traditiegetrouw werd hij begraven te midden van andere Utrechtse hoogleraren op het kerkhof bij de dorpskerk in De Bilt. Zijn graf bevindt zich in de eerste rij aan de noordzijde van de kerk. Bij de inventarisatie van het kerkhof in 1994 bleek de grafsteen niet meer aanwezig.
WK
U bevindt u op de Rondleiding Wetenschappers. Voor het vervolg klik HIER.
Literatuur:
W. Krommenhoek: Nog een professorengraf: Jan Ackersdijk (1790 – 1861). De Biltse Grift, december 2011.
Sporen van slavernij in Utrecht. Website n.a.v. de publicatie Slavernij en de stad Utrecht. Walburg Pers, 2021.
Wikipedia: Jan Ackersdijk.
