Op 3 mei 1942 schoten Duitse kampbewakers John Edward Willem Twiss Quarles van Ufford (1889-1942) uit Groenekan dood, tegelijk met een aantal medegevangenen uit Nederland. Het gebeurde in kamp Sachsenhausen bij Oranienburg. Twiss was op 20 augustus 1941 door de Sicherheitsdienst (S.D.) gearresteerd omdat hij lid was van de Ordedienst (O.D.). Deze organisatie was in 1940 door een groep hoge militairen, reserveofficieren en hoge ambtenaren opgericht. Hun doel was om bij het vertrek van het Duitse leger voorlopig het bestuur over te nemen en rust en orde te handhaven tot de regering uit Londen teruggekeerd zou zijn. Het portret toont John Twiss Quarles van Ufford als militair. (Foto Het Utrechts Archief)
Jhr. mr. J.E.W. Twiss Quarles van Ufford was op 9 oktober 1889 geboren als zoon van E. Quarles van Ufford, burgemeester van Maartensdijk van 1895-1924, en Clara Catharina May Twiss. De familie woonde op het landgoed Beukenburg te Groenekan.
John Edward Willem voegde in 1917 de achternaam van zijn moeder aan zijn naam toe. Na voltooiing van zijn opleiding aan het Stedelijk Gymnasium te Utrecht studeerde hij rechten in Leiden. Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog moest hij in dienst en hij werd daarna reserveofficier bij de veldartillerie. In 1918 werd hij benoemd tot burgemeester van Nederhemert en in 1920 trouwde hij met Wilhelmina Cnopius (1896-1969). Twiss koos later voor een loopbaan bij het Openbaar Ministerie. Hij werkte in de jaren dertig in Utrecht en woonde op het landgoed Beukenbergen, waar hij in 1935 een huis liet bouwen. Het oorspronkelijke huis was in 1925 afgebroken.
Als lid van de Ordedienst had Twiss contact met Pim Boellaard. Twiss was verantwoordelijk voor het verzet in de provincie Utrecht en Boellaard voor de stad. Twiss was voorstander van samenwerking met andere verzetsorganisaties en accepteerde dat de O.D. zich ook meer op inlichtingenwerk toelegde. Door loslippigheid van anderen slaagde de S.D. er in om in de zomer van 1941 een groot aantal leden te arresteren, onder wie Twiss. Zij werden veroordeeld en afgevoerd naar Sachsenhausen. Boellaard werd in 1942 gearresteerd. Hij overleefde de gevangenschap.
In en na de oorlog kreeg de O.D. een slechte naam. De organisatie zou een minder democratisch Nederland willen nastreven. Recent historisch onderzoek heeft dit oordeel wel genuanceerd.
PvH
U bevindt zich op de rondleiding over de Tweede Wereldoorlog.
Voor het vervolg klik HIER.
literatuur:
J.W.M. Schulten, De geschiedenis van de Ordedienst. Mythe en werkelijkheid van een verzetsorganisatie. Den Haag 1998.
F. Klok en R. Klaassen, Onderduik en verzet in Groenekan in de Tweede Wereldoorlog, in: St. Maerten, nr. 48, mei 2015.