Vier generaties Rijksen hebben een aanzienlijke kwekerij met kassen voor bloemen en planten gehad in Maartensdijk. De toenmalige eigenaar verkocht de grond van deze kwekerijen eind twintigste en begin eenentwintigste eeuw aan de gemeente en een projectontwikkelaar voor het bouwen van woningen en bedrijven. Foto: het complex in 1962. (privé-archief Jurrien Rijksen)

 

Meer informatie

In de ‘Canon van Nederland’ staat:  “Reeds in de zeventiende eeuw ontstonden de eerste tuinbedrijven in Maartensdijk bij de grote landgoederen. Deze zorgden voor hun eigen teelt van bomen, groente en sierplanten. Rond negentienhonderd begonnen de tuinbazen hiervan steeds vaker met een eigen bedrijf. Door de bevolkingsgroei ontstond een markt voor potplanten, tuinplanten en groenten voor consumptie. Begin twintigste eeuw bestonden er ongeveer vijfentwintig kwekerijen in de streek.”

Vijf kwekerijen in Maartensdijk zijn in de negentiende eeuw ontstaan op verschillende buitenplaatsen. Het buitengoed De Zwaluwenberg in Hilversum tegen Hollandsche Rading had ook een kwekerij in Maartensdijk aan de Molenweg 44, die een oppervlakte van circa 1,6 ha besloeg. De eerste kassen bouwde men daar in de tweede helft van de negentiende eeuw. In 1918 nam Jurriën Rijksen deze kassen over van de eigenares mevrouw Verwer. Hij teelde buiten in de volle grond vooral bloemen, zoals dahlia’s, chrysanten, gladiolen en cyclamen.

Daar stonden ook ‘platte bakken’, de zogenaamde ‘eenruiters’, naar het voorbeeld vanuit het Westland. De in hout gevatte glazen platen waren schuin geplaatst op een stenen verhoging, circa 50 cm boven de grond. In de kassen kweekte de familie Rijksen ook de meer exotische planten, zoals calla (aronskelk) voor bloemstukken, omdat deze een hogere temperatuur nodig hadden. De kassen verwarmde men met kolen en later met olie. Alle bloemen en planten verkocht de familie Rijksten via de veiling in Utrecht aan de groothandel. In de jaren voor de Tweede Wereldoorlog vond het vervoer plaats per hondenkar of op een transportfiets. Later gebruikte men een bodedienst en medio jaren vijftig schafte men een auto aan voor het vervoer.

In 1949 nam de zoon Dirk Otto Rijksen het bedrijf over. Hij bleef in de zaak tot 1979. In zijn tijd breidde Dirk Otto het kassencomplex aanzienlijk uit. Naast het kweken van bloemen en planten voor de verkoop via de veiling startte de familie Rijksen in 1966 met de verkoop van bloemen en planten aan particulieren. De daarvoor speciaal aangebouwde kas deed tevens dienst als winkel. In 1979 werden de zoons Jurrien Rijksen en zijn broer Wim Rijksen de nieuwe eigenaar. Wim Rijksen beëindigde zijn werkzaamheden in 1992 en ging elders aan het werk.

In 1994 verhuisde de gehele onderneming naar de Koningin Wilhelminaweg. De grond aan de Molenweg verkocht Jurrien Rijksen aan de gemeente voor woningbouw en winkels. Hier verschenen vervolgens het winkelcentrum Maertensplein en het verzorgingshuis Dyckstaete. Een Poolse ondernemer kocht het toen afgebroken kassencomplex en bouwde dit opnieuw op in de plaats Koszalin in het noorden van Polen. Op een andere hoek van het terrein bouwde de familie Rijksen een nieuwe kas voor de verkoop aan particulieren. De zus van Jurrien Rijksen, Jannet Rijksen, leidde deze kas en de winkel. In 2009 beëindigde zij dit bedrijf. De kas staat er nog, maar hij heeft geen functie meer. Door de gebouwde ‘open’ muur kan deze kas nog goed gezien worden vanaf de parkeerplaats Maertensplein. (Zie de foto onderaan, gemaakt door JJR)

Aan de Koningin Wilhelminaweg bouwde Jurrien Rijksen een nieuwe kas voor het kweken van name vaste planten zoals de hibiscus. Zijn zoon Johan Rijksen bleef tot 2007 in de zaak bij zijn vader en vanaf die tijd was hij werkzaam in de ICT. De kwekerij Rijksen met haar geschiedenis van vier generaties stopte in 2009. Een projectontwikkelaar kocht de grond en de opstal. Het rendabel kunnen ondernemen in deze sector vroeg namelijk schaalvergroting. In de planning stond dat dat er op de grond kantoorgebouwen zouden komen, maar tot op dit moment is er nog niets gebouwd.

In de onderneming van de familie Rijksen werkten op hoogtijdagen circa 25 mensen, vast in dienst, vakantiekrachten, seizoenarbeiders en parttimers.

JJR

  

Literatuur:

Archief Historische Vereniging Maartensdijk

Website <www.canonvannederland.nl/nl/utrecht/regionoordwest/maartensdijk/tuinderijen>

Interviews met de heer en mevrouw Jurrien Rijksen en mevrouw Jannet Rijksen in Maartensdijk door Jacques Reijniers

Brusse, P., P. va Cruyningen en R. Rommes, “Tien eeuwen Maartensdijk”, Uitgeverij Matrijs, 2001