In de twintigste eeuw was het belangrijkste volksfeest in de dorpen de viering van de verjaardag van de koningin. Deze werd georganiseerd door een Oranjevereniging. […]
Lees verder
De inval van de Pruisen in ons land in 1787 was een rechtstreeks gevolg van de hier afgebeelde aanhouding van de vrouw van stadhouder Willem […]
Lees verder
‘Onder Maartensdijk bij Rustenhoven is eens op een keer een boer van de weg af getrokken en zo in de sloot gezet. Hij kwam een […]
Lees verder
De dorpen rond De Bilt vormden niet een afgesloten eenheid, ze maakten cultureel deel uit van een regio. De dorpelingen hadden veel contacten met de […]
Lees verder
Afbeelding: de eerste steen voor het Groen Kruisgebouw werd gelegd door de weduwe van de lokaal vermaarde huisarts dokter Welffer. (foto: Historische Vereniging Maartensdijk) […]
Lees verder
Vraagstelling: Welke gevolgen had de Tweede Wereldoorlog voor de inwoners van de dorpen van de gemeente De Bilt? Toelichting: In het leven van de Nederlanders […]
Lees verder
Als iemand wordt geboren ‘met de helm’, dan is het hoofd van de baby bij de geboorte gedeeltelijk bedekt door een deel van het vruchtvlies. […]
Lees verder
Over geen enkele ‘heks’ vertelde men in de nabije dorpen zo veel verhalen als over Aal Verkerk uit Maartensdijk en haar dochter Jans. Omstreeks 1960, […]
Lees verder
Afbeelding: Uitlegger met sloep, illustratie uit Rampjaar 1672 – Luc Panhuysen. Uitlegger is een platbodem waarmee bewapende manschappen door ondiep water werden vervoerd. Twee […]
Lees verder
Afbeelding: Difterie en kinkhoest waren in de jaren ’50 gevreesde ziekten voor kinderen en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid startte daarom de Rijksvaccinatiecampagne. Foto: RIVM, bron: […]
Lees verder
‘Toen hij naar binnen ging, bleef die zwarte hond staan en toen zag die kerel dat het de duvel was, waarmee hij over de straat […]
Lees verder
Deze zilveren bokaal van Johannes Mattheus van Kampen (1814-1877) werd in 1855 geschonken aan jonkheer Jacob Constantijn Martens van Sevenhoven. (Centraal Museum Utrecht.) Martens van […]
Lees verder
Vraagstelling: Hoe verliep in dorpen van de huidige gemeente De Bilt de overgang van de landbouwsamenleving (een boerendorp) naar een gedeeltelijk industriële samenleving? Toelichting: De […]
Lees verder
Vraagstelling: In welke bouwstijlen zijn de landhuizen gebouwd in de dorpen van de huidige gemeente De Bilt en wat zijn de afzonderlijke kenmerken van die […]
Lees verder
Vraagstelling: Welke invloed had het landschap van de dorpen van de gemeente De Bilt op de oorlogen die er plaatsvonden en welke invloeden hadden de […]
Lees verder
Afbeelding: Prinses Marijkestraat (nu Prinses Christinastraat) in 1961. Rechts het Groene Kruisgebouw. Het is inmiddels een particulier woonhuis geworden. Foto: Collectie Rienk Miedema. We […]
Lees verder
Volgens het volksgeloof in de negentiende en de twintigste eeuw hadden vrijmetselaars een verbond met de duivel gesloten. Variaties daarvan zien we ook in de […]
Lees verder
‘Als hij er geweest was, dan vond anderdaags de boer een kalf of een koe dood. Hij aaide ze en het was gebeurd.‘ Tovenaars gebruikten […]
Lees verder
Vijf jaar geleden trad Jacques Reijniers toe tot de redactie van het Online Museum De Bilt om een klus op zich te nemen: het beschrijven […]
Lees verder
Zojuist bereikte ons het bericht dat de Biltse beeldhouwer Ton Patist op 27 november 2023 overleden is. Ton Patist werd in 1951 geboren en volgde […]
Lees verder
De getoonde avondmaalsbeker in het Utrechtse Museum Catharijneconvent zou in de Biltse dorpskerk gebruikt kunnen zijn. Meer informatie Vanaf 1652 werd in de […]
Lees verder
In museum Het Catharijneconvent in Utrecht bevindt zich een belangrijk Bilts erfstuk. Het is een Benedictijns misboek van klooster Oostbroek. [Museum Het Catharijneconvent, BMH, pi […]
Lees verder
De oude kerk van Westbroek zou volgens een volksverhaal gebouwd zijn op een fundament van koeienhuiden. Van de dorpskerk van De Bilt vertelde dat men […]
Lees verder
Bij de volkscultuur horen ook moppen, grappige verhalen en anekdotes. Omdat ze mondeling worden doorverteld, worden ze in ruimere zin gerangschikt bij de volksverhalen. Voor […]
Lees verder
Afbeelding: Omslag van het boek Vijfhonderd jaar Vollenhoven. In de rondleiding over de Stichtse Lustwarande mag de actualiteit niet ontbreken. In de zomer van 2022 […]
Lees verder
Het waterbeheer van de Grift en omgeving was de voornaamste taak van het waterschap ‘De Biltsche en Zeister Grift’. Op de afbeelding ziet met de […]
Lees verder
Op deze kaart van de voorganger van het waterschap Maartensdijk uit 1653-1654 is goed de omvang van de voorganger van dit in 1977 opgeheven waterschap […]
Lees verder
Het kaartspel had vroeger een slechte naam. In de late middeleeuwen werden kansspelen streng verboden omdat ze zouden leiden tot dronkenschap, valsspelen, vechtpartijen en algemeen […]
Lees verder
Elders op deze site hebben we de het spook van Rustenhoven en andere spookverhalen uit Maartensdijk beschreven, maar sagen over spoken werden in alle dorpen […]
Lees verder
1. Postkastje in de vestibule 2. Natuurstenen wandtegels in de vestibule 3. Hal deur naar vestibule 4. Hal wandbekleding 5. Schoorsteen uitgevoerd in travertin 6. […]
Lees verder
Dat de Julianaflat in Bilthoven en de autogarages erachter zijn ontworpen door Willem Marinus Dudok is bekend. Minder bekend is dat de architect zich […]
Lees verder
Nagekomen bericht: Beste lezer, Het spijt me ontzettend u te moeten mededelen dat de geplande lezing van a.s. zaterdag, wegens gebrek aan belangstelling, hoe […]
Lees verder
Afbeelding: Bungalow hoek Groenekanseweg-Akker in De Bilt met gemeentelijke monumentenstatus. (beeld: Piet van Hees) Een bungalow is een type laagbouwwoning met meestal één verdieping en […]
Lees verder
Op deze ontwerptekening van mei 1888 van de architect Abraham Salm Gbzn. (1857-1915) is ‘Villa Houderingen’ te zien zoals de buitenplaats verbouwd zou gaan worden. […]
Lees verder
In 1891 bezocht Jacob Olie (1834-1905) met zijn vrouw en kinderen Beerschoten en legde het buiten vast op de gevoelige plaat. (Stadsarchief Amsterdam, collectie Jacob […]
Lees verder
Even ten noorden van station De Bilt vond in 1869 een groots scherpschuttersevenement plaats, waarop Koning Willem III en zijn broer, prins Hendrik de Zeevaarder […]
Lees verder
Op deze tekening ziet men links de molen ‘De Kraai’ op het Amsterdamse bolwerk Sloterdijk voordat deze molen werd gedemonteerd en in 1880 naar Westbroek […]
Lees verder
Afbeelding: vlnr: Zuidpool, Evenaar, Noordpool, in de volksmond de Matserflats (beeld: Historische Kring d’Oude School) Moderne projectontwikkeling ontstond in de jaren vijftig tegen de […]
Lees verder
Uit Maartensdijk, De Bilt en Westbroek zijn verhalen over weerwolven overgeleverd. In de Europese folklore is een weerwolf een mens die ’s nachts in een […]
Lees verder
Op Palmzondag vond eeuwen lang de Biltse Paardenmarkt plaats. Aan het einde van de negentiende eeuw was het niet meer een actieve markt maar vooral […]
Lees verder
Bisschop David van Bourgondië (1427-1496), de landsheer van het Sticht Utrecht, had het na de dood van zijn halfbroer, hertog Karel de Stoute van Bourgondië, […]
Lees verder
De nachtmerrie: voor de mensen van vroeger was het veel meer dan een nare droom. In vrijwel alle dorpen bij De Bilt komt hij voor […]
Lees verder
Elisabeth Hendrika Piepers was de eerste vrouw die gemeenteraadslid van De Bilt werd. Daarnaast was ze ook maatschappelijk actief. Leo van Vlodorp deed onderzoek. Hier […]
Lees verder
Gilles van Berlaymont, heer van Hierges, was een Zuid-Nederlandse edelman, een ridder van het Gulden Vlies, die in 1574 plaatsvervangend stadhouder van Utrecht was. Hij […]
Lees verder
Vanaf het begin van de twintigste eeuw ontstonden op tal van plekken in Nederland rijwielpadverenigingen. Een belangrijke vereniging was UMO, Utrecht met Omstreken. Het eerste […]
Lees verder
Het bijschrift bij deze tekening luidt ‘Overblijfsel van ’t Jagthuijs van den Bisschop, Schenk van Tautenberg, te St. Maartensdijk’. Het werk stamt uit 1779 en […]
Lees verder
De foto die door de Audio Visuele Dienst, van de Koninklijke Landmacht omstreeks 1975 werd gemaakt, laat, als men er de huidige situatie (2024) naast […]
Lees verder
‘Het voorspelt oorlog, wat ik je zeg!’ Kort voor de Eerste Wereldoorlog zagen verscheidene mensen voortekenen aan de hemel: een rode gloed of een grote […]
Lees verder
Jan van Goyen (1596-1656) vond het dorp De Bilt met het Petronella-kapelletje interessant genoeg om er een drietal tekeningen en een schilderij van te maken. […]
Lees verder
In de zeventiende eeuw eisten de gerechtshoven in de Republiek der Verenigde Nederlanden deugdelijk bewijs voordat zij iemand wegens hekserij wilden veroordelen. Een gerucht was […]
Lees verder
De getoonde afbeelding stamt uit de periode 1908-1932. Waarschijnlijk is het de vrouw van de molenaar en zijn kind die op de omgang te zien […]
Lees verder
Hardnekkige luizen hoorden vroeger bij het dagelijks bestaan. In het volksgeloof in deze omgeving had men ook opvattingen over de zogenaamde ‘erfluis’, een onderwerp waarover […]
Lees verder
Als ze ’s avonds door een donker gebied liepen, zagen de inwoners van de dorpen van de gemeente De Bilt in vroegere eeuwen soms blauwachtige […]
Lees verder
Ter gelegenheid van de mobilisatie bezocht Prins Bernhard in 1939 Fort De Bilt. Hier zien we hem afgebeeld op een foto. (Collectie NIMH) Meer […]
Lees verder
Afbeelding: still uit de documentaire Destination Unknown deel 2 Op de Nationale Burendag van september jl. werd het eerste deel van een drieluik […]
Lees verder
De kunstenaar Jan van Ravenswaay (1789-1869) moet een groot liefhebber van het in 1925 gesloopte gebouw Beukenburg en het daarbij horende landgoed Beukenburg. Hij […]
Lees verder
Vanaf vandaag brengt het Online Museum u een nieuwe digitale rondleiding over de Hollandse Waterlinie. Hierin kunt u zien hoe deze verdedigingslinie werd ontwikkeld in […]
Lees verder
Afbeelding: Beeld van St. Laurens door Pieter d’Hont zoals het in maart 1968 werd ingezegend voor westwand van de pastorie en voor de hoofdingang van […]
Lees verder
In de dorpen van de gemeente De Bilt bestond bij de geboorte van een veulen het gebruik om het haam in de boom te hangen. […]
Lees verder Na het succes van de Oude Hollandse Waterlinie werd in de negentiende eeuw de Nieuwe Hollandse Waterlinie ontwikkeld. Ook deze waterlinie bestond uit terreinen die […]
Lees verder We zijn aangekomen bij het einde van de rondleiding over de Hollandse waterlinie in de dorpen van De Bilt. Daarin hebben we gezien hoe de […]
Lees verder In mei 1940, toen de Duitse troepen Nederland binnenvielen, werden de forten geactiveerd als onderdeel van de defensieve strategie van het land. Helaas bleken de […]
Lees verder Drie keer zijn de gebieden van de Nieuwe Hollandse Waterlinie onder water gezet: tijdens de Frans-Duitse Oorlog (1870-1871), tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) en tijdens […]
Lees verder De forten moesten mee met de tijd. De wapens die gebruikt werden tijdens oorlogen, werden steeds krachtiger, zoals ook bleek tijdens de Frans-Duitse oorlog van […]
Lees verder Het Rampjaar in 1672-1673 staat bekend als een periode waarin “de regering radeloos, het volk redeloos en het land reddeloos” waren. De Republiek der Zeven […]
Lees verder Door het midden van Nederland loopt een lint van terreinen die vroeger bij de dreiging van oorlog onder water konden worden gezet. Overal staan forten […]
Lees verder
Hier ziet men een vuurstenen combinatiewerktuig, een steker en een schraapsteen van meer dan 12.000 jaar geleden, uit het paleolithicum. Uit het mesolithicum (in onze […]
Lees verder
In 2006 werd bij de Maartensdijkse Dorpsweg een bijzondere munt gevonden. Op de voorkant ziet men de zonnegod Helios. Daar zag men in de middeleeuwen […]
Lees verder
Afbeelding: Planetenbaan 2a in 1966. Op de voorgrond Vrouw met boodschappenmand, door de beeldhouwer Jop Goldenbeld. Het beeld is verplaatst naar de overkant van de […]
Lees verder
Afbeelding: Jan Meefout In de moeras- en stinzentuin van de familie Baas in Westbroek staat het beeld van een ridder in gevechtstenue, voorzien […]
Lees verder
In de volksverhalen van omstreeks 1900 die in deze regio zijn opgeschreven, komt een vermelding voor van een onderaardse gang van de abdij van Oostbroek […]
Lees verder
Het verhaal van de beer van De Bilt begon met een gerucht dat in 1968 de ronde deed. Sommige mensen hadden op Beerschoten een beer […]
Lees verder
Op het adres Soestdijkseweg 161, op het terrein van het RIVM, ligt een fraai pand dat verbonden is met interessante aspecten van de geschiedenis van […]
Lees verder
Er deed in De Bilt een verhaal de ronde dat de naam ‘De Bilt’ zou zijn afgeleid van ‘Het beeld’. Het zou gaan om een […]
Lees verder
‘Als je dicht bij haar kwam, ging ze je uit de weg.’ De witte dame van Rustenhoven is het spook waarover Maartensdijkers in het verleden […]
Lees verder
Op de foto is te zien wat er over is van fort Vossegat. Het is nu te vinden op het terrein van de Utrechtse Kromhoutkazerne, […]
Lees verder
Een voortzetting van het heksengeloof ziet met in de Wicca-beweging, een geestelijke stroming waarvan de aanhangers zeggen dat zij zelf heksen zijn. Een vrouw uit […]
Lees verder
Westbroek duikt vaker op in heksenprocessen dan de meeste andere dorpen. Kennelijk waren de sociale verhoudingen in Westbroek zodanig dat er door de inwoners makkelijk […]
Lees verder
In het tijdschrift van de bewonersvereniging Kloos van het Biltse Kloosterpark van december 2023 publiceerde redactielid Frank Bottenberg het resultaat van zijn onderzoek naar de […]
Lees verder
Een oud-leerlinge van de Werkplaats in Bilthoven vertelde dat ze bij een witte villa, niet ver van de school, de lichamen van mensen had zien […]
Lees verder
Op 21 december hield het Online Museum De Bilt een succesvolle eindejaarsbijeenkomst in het prachtige landhuis Rustenhoven in Maartensdijk. De bijeenkomst had de vorm van […]
Lees verder
Vluchtelingen in Westbroek en Achttienhoven In St Maerten, het tijdschrift over de geschiedenis van de oude gemeente Maartensdijk, gaat het centrale artikel over vluchtelingen. Joodse […]
Lees verder
Op 18 april 1886 publiceerde het Utrechtsch Nieuws- en Advertentieblaadje een gedicht over de Biltse Palmpaardenmarkt. Het geeft inzicht in de manier waarop het volksfeest […]
Lees verder
Op de foto ziet men een stenen werkbijl, een hamerbijl, uit de late steentijd-midden bronstijd (2450 v. C.-1100 v.C. ) Het object werd naar alle […]
Lees verder
Deze kaart toont een grenscorrectie uit 1830 tussen de gemeenten Utrecht en Maartensdijk. Daardoor kwam het tot dan toe onder de gemeente Maartensdijk vallende Fort […]
Lees verder
Onder volkscultuur verstaan we alle traditionele uitingen van het leven en de cultuur van het ‘ gewone volk’ in een bepaald gebied. Daarbij horen bijvoorbeeld […]
Lees verderHet gemeentelijke ambt van doodgraver en bidder of groefbidder werd aan het einde van de zeventiende en het begin van de achttiende eeuw in De […]
Lees verder
In het uiterste zuidwesten van de vroegere gemeente Westbroek lag vanaf 1819 Fort aan de Klop. (Ontwerptekening van het torenfort/wachthuis aan De Vecht, 1850. Nationaal […]
Lees verder
In 1874 werd in Fort Voordorp onderzocht, hoe een kanon met een affuit of onderstel uit de opslagplaats of remise naar de plaats waar het […]
Lees verder
Op dit kaartje van omstreeks 1930 ziet men een ontwerp voor een bewakingspost bij de toegangsweg naar Fort Ruigenhoek, de Ruigenhoekse Dijk. [Nationaal Archief, 4.OBGK […]
Lees verder
Op De Uithof oftewel het Utrecht Science Park – voor een groot deel Bilts grondgebied tot een grenscorrectie met Utrecht – ligt het Fort op […]
Lees verder
Tot 1954 waren Westbroek en Achttienhoven zelfstandige gerechten of (later) gemeenten. Op de grens van deze twee gemeenten werd in de jaren 1819-1821 fort De […]
Lees verder
De rijke geschiedenis van Jagtlust onthult steeds weer nieuwe verhalen. In het stadsarchief van Amsterdam dook een kasboekje op van de familie Boissevain, die […]
Lees verder
Deze kaart uit 1937 toont het ambtsgebied van de wachter van het Fort op de Biltstraat en de Werken bij Griftenstein. (Nationaal Archief, 4.OBGK, nr. […]
Lees verder
In 1880 stelde het ministerie van oorlog een memorandum met bijbehorende kaarten op. Daar viel in te lezen welke bezettingsmacht het fort in oorlogstijd nodig […]
Lees verder
In 1880 stelde het ministerie van oorlog een memorandum met bijbehorende kaarten op. Daarin viel in te lezen welke bezettingsmacht het fort in oorlogstijd […]
Lees verder
In 1797 stelde Arie de Vos namens zijn minderjarige dochter Marie voor het Provinciale Hof van Utrecht een vordering in tegen een inwoner van De […]
Lees verder
In 1942 startte Petrus Verheul een tuinbouwbedrijf in bladgroente in Westbroek. Door een veelheid van externe ontwikkelingen veranderde de derde generatie Verheul het karakter van […]
Lees verder
Afgebeeld is een prent uit 1726 van L.P. Serrurier. Deze laat Huis te Veen in Blauwkapel zien. De heren van Blauwkapel – het oudste […]
Lees verder
In december 1896 moest een Westbroekse klompenmaker voor de rechter verschijnen. Als gevolg van zijn kwakzalverij ging een twaalfjarige jongen groot deel van zijn been […]
Lees verder