Wat gebeurde er in De Bilt als gevolg van de Duitse inval in 1940? De Biltsche Courant bood een gemengd beeld. Enerzijds was er een combinatie van praktische maatregelen en verontwaardiging over de schending van onze neutraliteit. Anderzijds ging het leven gewoon door: winkels adverteerden hun producten, scholen organiseerden examens en B.V.C. versloeg A.P.W.C. met 4-0.
Foto: De Biltsche Courant plaatste geen nieuwfoto’s, maar hier is een foto van de Rijksvoorlichtingsdienst: Duitse inval meidagen 1940, Duitse parachutisten springen uit vliegtuig Ju-52.
Op 10 mei 1940, de datum van de Duitse inval in ons land, was de Biltsche Courant niet erg voorbereid op een oorlog. Het blad opende met het politieke commentaar, maar dat ging over het mislukken van de Engelse poging om Noorwegen te bezetten. Men verwachtte een Italiaanse aanval in het Middellandse Zeegebied, waar Engeland een deel van zijn vloot had geconcentreerd.
Toch plaatse de krant op het laatste moment nog een klein bericht over de oorlog, niet op de voorpagina maar op pagina 5. Onder de kop ‘Oorlog’ schreef het blad:
Heden nacht om 3 uur zijn de Duitschers met een groote troepenmacht over onze grens gekomen en op tal van plaat sen o.a. te Vreeswijk, Vianen en Boxtel hebben zij in vliegmachines parachutisten neergelaten, die gekleed in Nederlandsche uniformen moeten trachten zich van verschillende vitale onderdeelen van onze weermacht meester te maken.
Hedenmorgen om 6 uur verklaarde de Duitsche gezant aan onzen Minister van Buitenlandsche Zaken, dat overweldigend groote Duitsche troepenmachten onze grens hadden overschreden, zoodat verzet
doelloos zou zijn. Bij gewapenden tegen stand bestaat gevaar, aldus de Duitsche gezant, voor volledigen ondergang. De Duitsche regeering was tot dezen maatregel, zeide hij, overgegaan, omdat ze sinds lang op de hoogte waren dat Engeland en Frankrijk van plan waren met goedkeuring van Nederland het Roergebied te bezetten.
De Nederlandse regering en koningin Wilhelmina wezen deze beschuldigingen verontwaardigd van de hand. Nederland was altijd neutraal geweest. Het blad vervolgde:
Het is wel merkwaardig, dat dezelfde leugen, die de Duitschers tot voorwendsel moest dienen om Noorwegen te bezetten, nu ook dienst moet doen om den aanval op Nederland een schijn van rechtvaardiging te geven. En het blad gaf een nieuwsfeit: In verband met den oorlogstoestand zijn het Nationale Dagblad, Volk en Vaderland en het Volksdagblad verboden te verschijnen. De N.S.B. moest dus even zijn mond houden.
Zeven dagen later
Omdat De Biltsche Courant een weekblad was, kunnen we pas in het nummer van 17 mei verder zoeken naar de gevolgen van de oorlog. Het blad opende met een dankbetuiging van de Nederlandse opperbevelhebber generaal Winkelman die op 15 mei de capitulatie ondertekend had. Hij schreef:
Het is mij nogmaals een behoefte uiting te geven aan de zeer groote erkentelijkheid en bewondering, welke ik gevoel voor de toewijding, trouw en dapperheid, waarvan alle onderdeelen van het Koninklijke Nederlandsche leger en van de Koninklijke Marine hebben blijk gegeven in den strijd, dien wij tenslotte tegen de overmachtige middelen van den tegenstander hebben moeten staken. Ik gedenk hierbij in de allereerste plaats de talrijke Nederlandsche militairen, die in trouw aan Koningin en Vaderland hun leven hebben gegeven.
Maatregelen
De inwoners van Zuidelijk De Bilt waren op dinsdag 14 mei tijdelijk geëvacueerd maar zij konden al de volgende dag terugkeren in hun woningen. A. Rünckel, de leider van wijk 5, bedankte de inwoners van Bilthoven voor de geboden gastvrijheid.
Generaal Winkelman gaf het bevel dat je alleen maar met een auto of motor mocht reizen als het voor je beroep of bedrijf was. Ander gemotoriseerd verkeer was verboden.
De commandant van het bezettingsleger verbood de prijzen van goederen te verhogen boven het peil van 9 mei. Dat deed hij vooral met het oog op de kosten van het levensonderhoud.
De burgemeesters hadden bij de Duitse inval alle wegwijzers en straatnaambordjes moeten verwijderen, maar nu moesten ze die weer terugplaatsen zodat de Duitsers wisten waar ze waren. Als ze niet wisten, welk bord op welke plek moest staan, mochten ze de A.N.W.B. raadplegen.
De opperbevelhebber maakte ook bekend dat alle postduiven moesten worden gedood.
DAB
Bronnen:
De Biltsche Courant 10 en 17 mei 1940.