Moderne kaarten

Met de Napoleontische Oorlogen brak een nieuwe tijd aan. De absolute vorsten van de achttiende eeuw wilden wel een overzichtskaart van hun staten hebben, maar die staten waren door oude feodale rechten erg versnipperd. De moderne gecentraliseerde staten van de negentiende eeuw hadden behoefte aan een meer gedetailleerd en uniform overzicht van hun gebied. Terwijl die kaarten vroeger in slechts enkele exemplaren werden gemaakt, werden ze nu grotendeels ook voor het grote publiek gedrukt. Een aanzet was in de achttiende eeuw al gemaakt met de Carte générale et particulière de la France en dit voorbeeld werd in de negentiende eeuw door veel landen nagevolgd. Driehoeksmeting maakte het mogelijk, nauwkeuriger kaarten te maken.

Ook hier was het de belastingheffing die de eerste stoot gaf. Onder het Franse bewind probeerde men in 1811 een kadaster op te richten, waarin van alle percelen in Nederland de eigenaar beschreven stond. De kaarten waren echter onvoldoende van kwaliteit. C.R.T. Krayenhoff, een cartograaf die onder Lodewijk Napoleon korte tijd minister van oorlog was, liet vanaf 1815 ook Nederland uniform en gedetailleerd in kaart brengen. Deelkaarten geven ook de woonkernen van de huidige gemeente De Bilt weer. Opgenomen is een kadastrale kaart uit 1824.

Verder was er behoefte aan kaarten voor militair gebruik. Krayenhoff nam ook het initiatief voor de Nieuwe Hollandse Waterlinie, waarvan een kaart uit 1830 en een topografische militaire kaart uit 1850 zijn opgenomen. De forten en inundaties werden op aparte kaarten vastgelegd.

Van 1865 tot 1870 verscheen de Gemeente-Atlas van Nederland naar officiële bronnen bewerkt, waarin Jacob Kuyper alle 1200 gemeenten in kaart bracht. Ook De Bilt en Maartensdijk en Achttienhoven waren daarin op afzonderlijke kaarten afgebeeld.

De spoorwegen en de nieuwe communicatiemiddelen dwongen in de negentiende eeuw landen met een heel verschillende traditie tot het gebruik van dezelfde maten. De meeste landen maakten nu gebruik van het metrieke stelsel. Op een conferentie in 1884 accepteerden zij de meridiaan van Greenwich als uitgangspunt voor de cartografie en de tijdsaanduiding.

Aan de andere kant was er nog behoefte aan kaarten van kleinere gebieden. Landgoederen zoals Terre Neuve en Eyckenstein en Jagtlust werden opnieuw in kaarten beschreven. Een ander karakter hadden de kaarten die de plannen aangaven voor de villawijken in De Bilt Station, dat later Bilthoven zou heten.

In de negentiende en de twintigste eeuw werden de gemeentes in dit deel van de provincie getroffen door verschillende herindelingen. Op diverse kaarten kan men de veranderingen zien, maar ook geplande grenswijzigingen die niet doorgingen.

DAB

U bevindt zich op de rondleiding over oude kaarten. Voor het vervolg klik HIER.