Tachtig jaar lang bereidde de huishoudschool meisjes voor op hun rol als huisvrouw. Ze leerden daar bijvoorbeeld koken, schoonmaken en het bijhouden van het huishoudboekje. Daarnaast leidde de school op voor beroepen als huishoudster of dienstbode. In 1968 kwam er formeel een einde aan de huishoudschool, maar vormen van huishoudonderwijs bleven nog bestaan. Hier zien we het personeel en de leerlingen van de Huishoudschool aan de Tuinstraat in De Bilt in 1928. (Foto Collectie Miedema)
De eerste huishoudschool in Nederland was de Haagse Kookschool, die in 1888 werd geopend. Aan het einde van de negentiende eeuw besefte men in Nederland dat onderwijs heel belangrijk was als men het land wilde industrialiseren. Voor meisjes zag men echter niet meer dan een rol als huisvrouw.
Omstreeks 1900 verrezen er in vrijwel alle steden huishoudscholen in een verzuild patroon van katholiek, christelijk en openbaar onderwijs. Er was echter ook verzet omdat moeders vonden dat zij hun dochters beter zelf alle nodige vaardigheden konden bijbrengen. Dat verzet werd minder, terwijl de leerplicht toenam.
Weldra hadden de huishoudscholen samen veel meer leerlingen dan de HBS en het gymnasium samen. De docenten staken veel energie en enthousiasme in hun werk en probeerden onderwijs van hoge kwaliteit te geven. Zij organiseerden ook activiteiten buiten de school zoals modeshows, voorlichtingsbijeenkomsten en kookwedstrijden. Huisvrouwen gebruikten hun leven lang de kennis die zij op school hadden opgedaan: moeder dekte de tafel zoals in de lessen was voorgeschreven, het gezin at wat zij op school had geleerd en zij gebruikte daarnaast vaak het kookboek van de Haagse Kookschool.
Veel meisjes hadden een geweldige tijd op deze scholen. Over de huishoudschool in De Bilt schreef een oud-leerlinge op Schoolbank.nl:
De nare herinneringen vond ik toen – nu kan ik er eigenlijk om lachen – de avio vakken van dhr. Birkenveld die woonde in de Grote Beer in De Bilt en de kooklessen van mevrouw De Vries, waar ik nooit aan mee mocht doen. Ik was geloof ik niet zo’n lieverdje. De directrice was mevrouw Ouwehands, erg lief, en het leukste van alles was dat zij dacht dat ik een modelleerling was. Toen zij mij een keer op de gang zag staan, viel haar mond open. Dat was leuk een leuke tijd dus.
De taak van de huisvrouw werd lichter toen elektrische apparaten zoals de wasmachine en de stofzuiger werden ingevoerd. De golf van vrouwenemancipatie die in de late jaren zestig begon, veranderde de kijk op de rol van de vrouw. De populariteit van de huishoudschool, die in deze jaren spottend ‘spinazieacademie’ werd genoemd, nam snel af.
Veel meer meisjes gingen naar het middelbaar of het voorbereidend wetenschappelijk onderwijs, waar zij vaak de meerderheid vormden. Meisjes mochten voortaan ook technisch onderwijs volgen en jongens werden in principe toegelaten tot het huishoudonderwijs. De huishoudschool heette vanaf de Mammoetwet van 1968 Lager Huishoud- en Nijverheidsonderwijs (LHNO). In 1992 werd dit schooltype een afdeling van het Voorbereidend Beroepsonderwijs (VBO), dat in 1999 opging in het VMBO.
DAB
U bevindt u op de Rondleiding over nostalgie. Voor het vervolg klik HIER.
Literatuur:
Utrechts Volksblad 17 02 1938.
R. Meijer: Beroep huisvrouw. Geschiedenis van het Amersfoortse huishoudonderwijs, Hilversum 2012.
Wikipedia, Huishoudschool
Schoolbank, De Industrie- en huishoudschool in De Bilt