Ik zag hem weer voor me. Aan de wand van de keuken naast de deur naar de achterkamer. Talloze malen had ik de koffiebomen moeten malen. Bovenop zat een blikken dekseltje, daar gingen de bonen in. Aan het woord is Bernard Schut in een artikel in de Biltse Grift. (Foto Vecteezy)
Koffie werd in Europa geïntroduceerd door de Venetianen, die het kochten van de Arabieren. Een slimme Nederlander verwierf in 1699 in de buurt van Mekka een koffieplant en begon een plantage op Java. Al snel speelde de VOC een belangrijke rol in de internationale koffiehandel en in de negentiende eeuw kon men in Nederland de beste koffie kopen. De ondertitel van de Max Havelaar was dan ook De Koffij-veilingen der Nederlandsche Handel-Maatschappij.
Aanvankelijk was de gebruiker gedwongen om zelf de bonen in een pan boven het vuur te branden om ze dan fijn te malen in een vijzel. Dit omslachtige proces maakte het drinken van een kopje koffie wel heel lastig. In 1869 bracht fabrikant PeDe een koffiemolen op de markt. Je moest de molen vullen met gebrande bonen en klemde hem dan tussen je benen om de bonen te malen. Daarvoor zat er een slinger op de molen. De gemalen koffie viel dan in een bakje. Na 1900 kwamen er koffiemolens die aan de muur werden bevestigd.
In 1960 verscheen de elektrische koffiemolen op de markt en hoefde men niet meer met de hand te malen. In de jaren zeventig kwam daar ook nog de voorgemalen vacuüm verpakte koffie bij, die voor velen een einde maakte aan het malen van koffie. De koffiemolen verdween meestal naar de zolder.
Nogmaals het woord aan Bernard Schut:
Rechts zat de slinger. En onderop was een glazen bakje waar de fijngemalen koffie in viel. Door aan de slinger te draaien werden de koffiebonen vermalen. Stond er DE op de molen? Het kan zijn, dat weet ik niet meer zeker. Maar met het malen was mijn taak niet afgelopen. De fijngemalen koffie werd in een koffiepot gedaan. Driedelig. Bruin van buiten, roomkleurig van binnen.
DAB
U bevindt u op de Rondleiding over nostalgie. Voor het vervolg klik HIER.
Literatuur:
G.T. Rovers, Pure nostalgie, Uithoorn 2018.
B. Schut, De dingen die voorbij gaan, in: De Biltse Grift maart 2018.