Komt vrienden in het ronde
Minnaars van enen stiel!
Ik zal u gaan verkonden
Hoe ik door ’t slijperswiel
De kost verdien voor vrouw en kind
Schoon blootgesteld aan weer en wind
Hij ging langs de straten om scharen en messen te slijpen: de scharensliep. Hij had een kar met een groot wiel erop. De laatste veertig jaar zie je hem nog maar zelden. Op de foto: de Torenstraat in De Bilt omstreeks 1945. In het midden de kar, rechts de scharensliep die heeft aangebeld. (Foto collectie Veldhoven).
‘Van linksom, rechtsom draait mijne steen door het roeren van mijn been’. De scharenslijper maakte niet alleen messen en scharen scherp, maar zorgde ook voor het onderhoud van scheermessen en koffiemolens. In de winter sleep hij schaatsen.
Daarvoor ging hij langs de deuren met een kar. Aanvankelijk was dat een soort kruiwagen, later een handkar zoals op de foto of een kar met een hond, een ezel of een paard. Nog later werd de wagen aangedreven door een benzinemotor. Op de kar bevond zich een houten wiel dat als vliegwiel diende en dat de slijpsteen in beweging bracht. Deze slijpschijf was traditioneel van zandsteen. De eigenaar bracht met een pedaal het houten wiel aan de gang. Uit een tankje druppelde hij water op de slijpsteen. Ook draaide er een leren riem mee waarop de geslepen voorwerpen konden worden gepolijst.
De scharensliep had op de kar een bankschroef en wat gereedschap om scharen uit elkaar te halen en kleine reparaties mee te verrichten. Sommige scharenslijpers verkochten ook producten zoals scheermessen en repareerde brillen.
Als de scharensliep een wijk of een dorp had bezocht, trok hij verder. Doordat hij zich veel verplaatste, was dit beroep geschikt voor rondreizende mensen zoals woonwagenbewoners. Ze hoorden tot het armere deel van de bevolking. Er waren ook landlopers bij; als je een kar had om scharen te slijpen, werd je in elk geval niet wegens landloperij opgepakt. Sommige scharensliepen waren niet betrouwbaar; als je niet van te voren een prijs had afgesproken, rekenden ze een veel te hoog bedrag.
Na de Tweede Wereldoorlog werd de kwaliteit van de messen en scharen veel beter. Menigeen kocht een elektrisch apparaat om zelf te slijpen. Het werd ook makkelijker om als vervanging scharen en messen te kopen die in massaproductie gemaakt waren en dus goedkoop waren. Daardoor verdween de scharensliep na 1980 vrijwel uit het straatbeeld.
DAB
U bevindt u op de Rondleiding over nostalgie. Voor het vervolg klik HIER.
Literatuur:
https://isgeschiedenis.nl/nieuws/verdwenen-beroep-de-scharensliep
https://www.nazatendevries.nl/Artikelen%20en%20Colums/Oude%20Beroepen/Scharensliep/De%20Scharensliep.html
Youtube, 12 eeuwen scharensliep.
