Het oostelijke deel van de gemeente De Bilt wordt beschouwd als een onderdeel van de Utrechtse Heuvelrug. Dat gebied is gevormd in de voorlaatste ijstijd. Afbeelding: De schuivende ijskap stuwde de aanwezige grond op in een stuwwal die de Utrechtse heuvelrug vormde. (Reconstructie DAB)
Ongeveer 150.000 jaar geleden vond de voorlaatste ijstijd plaats, het Saalien. IJsmassa’s schoven vanuit het noorden over Europa. De ijskap liet afzettingen achter maar stuwde ook het bestaande landschap op in een stuwwal die we kennen als de Utrechtse Heuvelrug. Een andere stuwwal is de Sallandse Heuvelrug en de Veluwe bestaat uit meerdere stuwwallen.
In de provincie
De stuwwallen van de Heuvelrug bestonden uit ouder materiaal dat al vóór het Saalien was afgezet door de Rijn, de Maas en andere rivieren. Het ging vooral om zand en grind. De Maas en de Rijn, die vroeger naar het noorden liepen, werden door de ijsbarrière gedwongen, voortaan naar het westen te stromen.
De Utrechtse Heuvelrug loopt tussen de Neder-Rijn en de randmeren, ongeveer van Rhenen tot Huizen. In het zuiden zien we tussen Amersfoort een doorlopende wal van Amersfoort en Rheenen en in het Noorden bevinden zich bij Lage Vuursche een paar kleinere stuwwallen. Aanvankelijk waren ze honderden meters hoog maar in de loop van de tijd zijn ze afgevlakt. Het hoogste punten dat daarvan overbleef is de Amerongse Berg (69 meter).
In De Bilt
In de gemeente De Bilt was de grond niet met ijs bedekt. De bodem ligt niet hoger dan 10 meter boven de zeespiegel. We kunnen het oostelijke deel van de gemeente beschouwen als een uitloper van de Heuvelrug.
De laatste ijstijd, het Weichselien, vond ongeveer 50.000 jaar geleden plaats. Toen kwam de rand van het ijs niet over ons land maar het was wel erg koud. Door zandstormen ontstonden deklagen van zand. Onder invloed van sneeuwstormen was het landschap in ons gebied vrijwel onbegroeid en het leek het op een toendra. In deze tijd werden de opgestuwde heuvels vlakker, ook die van de Utrechtse Heuvelrug.
Pas 10.000 jaar geleden was het klimaat warm genoeg voor permanente bewoning door mensen.
DAB