Traditioneel hadden vrouwen weinig mogelijkheden om invloed uit te oefenen buiten hun directe omgeving. Hun rechten waren zeer beperkt. In de middeleeuwen stonden zij juridisch onder voogdij, eerst van hun vader en later van hun echtgenoot, die alle bindende beslissingen voor hen moesten nemen. Ze mochten wel eigendom hebben maar ze konden daar niet vrijelijk over beschikken. Door bijzondere omstandigheden konden zij wel zelfstandig worden: weduwen konden onafhankelijk een beroep uitoefenen, vaak als winkelierster of in de dienstverlening. Veel beroepen bleven echter uitgesloten.

 

Zo’n uitzondering gold ook voor Henrica van Erp, die abdis was van Vrouwenklooster, dat in de eeuwen daarvoor belangrijk was geweest voor de ontwikkeling van het dorp De Bilt. Als hoofd van het klooster trad zij wilskrachtig op. Diverse andere vrouwen werden belangrijk doordat zij erfenissen ontvingen of met rijke mannen trouwden. Dat betrof aanvankelijk adellijke vrouwen, later vrouwen uit de gegoede burgerij.

 

Vanaf de achttiende eeuw was er enige verbetering in de positie van de vrouw, maar er stonden nog altijd maar weinig beroepen voor vrouwen open en ze hadden geen toegang tot hoger onderwijs.

Enkele vrouwen hadden landhuizen en landerijen en namen belangrijke beslissingen over de aanschaf en het beheer van grond. Vooral de verkoop van grond kon grote gevolgen hebben voor de omgeving. Die invloed zien we tot in de twintigste eeuw. Een voorbeeld hiervan is Frederique Grothe-van Hengst, die in 1919 het landgoed Voordaan verkocht aan een projectontwikkelaar. Deze verkoop zou directe gevolgen hebben voor de ontwikkeling van Groenekan. Louise Blaauw-Six liet in 1934 een landgoed na aan Natuurmonumenten.

 

Het zou onjuist zijn, die welgestelde vrouwen alleen maar te definiëren aan de hand van hun bezit. Doordat zij niet gedwongen waren, dagelijks zwaar werk te verrichten voor hun gezin, konden zij zich soms ook in andere richtingen ontplooien, zoals de dichteres Catharina de Wilde.

 

Intussen werkten veel vrouwen op het land, als hulp in het bedrijf of als dienstbode. Om het contrast tussen rijk en arm aan te stippen, behandelen we ook kort het bestaan van een vondelinge, Johanna van Sandwijck. De rijke eigenares van het buiten Sandwijck, waar de baby was gevonden, ontfermde zich met twee bevriende heren over haar lot, maar wel op afstand.

DAB

U bevindt u op de Rondleiding over Bijzondere Vrouwen. Voor het vervolg klik HIER.