september 1, 2024

De Franse Tijd: desastreuze dienstplicht of Westbroekse miliciens in Napoleons Grande Armée

In de Franse tijd veranderde de aard van legers sterk. Volkslegers kwamen op. De tijd van de beroepslegers kwam ten einde. Er kwam dienstplicht. Zo […]

Lees verder
juni 15, 2024

 Over twee Maartensdijkse wagenmakers en stadhouder Willem III (1674)

In 1674 kregen twee Maartensdijkse wagenmakers een bijzondere opdracht van stadhouder Willem III [Utrechts Archief, catalogusnummer 200737,  ‘Gezicht in het dorp Maartensdijk met een wagenmakerij […]

Lees verder
april 28, 2024

Inundatie: Patriotse voorman en de gebroken belofte

Philip Juriaan Quint Ondaatje  (1758-1818) was een vooraanstaand Nederlands patriot. In september 1787 vluchtte hij, na de komst van de Pruisen, via Amsterdam naar Noord-Frankrijk. […]

Lees verder
april 27, 2024

De Bilt: slachtoffers in strijd patriotten en prinsgezinden

Nog voor de Pruisisch troepen op 13 september 1787 stadhouder Willem V te hulp schoten en zijn strijd met de patriotten, waren er in juli […]

Lees verder
april 13, 2024

Patriotten, Pruisen en De Bilt

De inval van de Pruisen in ons land in 1787 was een rechtstreeks gevolg van de hier afgebeelde aanhouding van de vrouw van stadhouder Willem […]

Lees verder
december 17, 2023

Het Fort op de Biltstraat

Deze kaart toont een grenscorrectie uit 1830 tussen de gemeenten Utrecht en Maartensdijk. Daardoor kwam het tot dan toe onder de gemeente Maartensdijk vallende Fort […]

Lees verder
december 10, 2023

Fort Voordorp in 1874: hoe met een kanon te manoeuvreren

In 1874 werd in Fort Voordorp onderzocht, hoe een kanon met een affuit of onderstel uit de opslagplaats of remise naar de plaats waar het […]

Lees verder
december 9, 2023

Een ontwerp voor een bewakingspost bij Groenekan voor de Tweede Wereldoorlog

Op dit kaartje van omstreeks 1930 ziet men een ontwerp voor een bewakingspost bij de toegangsweg naar Fort Ruigenhoek, de Ruigenhoekse Dijk. [Nationaal Archief, 4.OBGK […]

Lees verder
december 4, 2023

Fort op de Ruigenhoekse Dijk : wie vrede wil bereide zich voor op oorlog

  In 1880 stelde het ministerie van oorlog een memorandum met bijbehorende kaarten op. Daarin viel in te lezen welke bezettingsmacht het fort in oorlogstijd […]

Lees verder
november 5, 2023

De Biltse forten en de Stelling van Utrecht

Afgebeeld is dat deel van het werelderfgoed De Nieuwe Hollandsche Waterlinie dat men aanduidt met de term ‘de Stelling van Utrecht’. [Afbeelding Rijksoverheid]   Meer […]

Lees verder
oktober 2, 2023

Een Westbroekse krijgsheer: kolonel  Hendrick van Weede en zijn familie.

  De Utrechtse burgemeesterszoon kolonel Hendrick van Weede (1631-1700) woonde op een buiten in Achttienhoven dat op kaarten wordt aangeduid als Collel Weede. De  restanten […]

Lees verder
juli 15, 2023

Het jaar 1787: Westbroek zucht onder oorlogsgeweld van Pruisen en patriotten

In september 1787 vluchtten de patriotten voor de naderende Pruisen uit Utrecht. Tot die tijd hadden zij het de bewoners van Wetsbroek en Achttienhoven knap […]

Lees verder
juni 6, 2023

Het leven op en rond de Biltse forten, 1870-1918

Afgebeeld is de bezetting van fort Spion bij Loosdrecht in 1915. Deze foto had ook goed genomen kunnen worden in een van de Biltse forten. […]

Lees verder
april 7, 2023

De Biltse dorpen in oorlog: de Hoekse en Kabeljauwse Twisten

In de veertiende, vijftiende en zestiende eeuw waren de dorpen van het huidige De Bilt soms het slachtoffer van oorlogsgeweld. Het was de tijd van […]

Lees verder
januari 8, 2023

Een bijzondere kaart uit 1824: Fort Blauwkapel e.o. in 1824

Deze bijzondere kaart van ‘den sergeant majoor J.A. van der Monde’ van fort Blauwkapel en omgeving laat de situatie vlak na de bouw van het […]

Lees verder
oktober 22, 2022

Na het Rampjaar: over Maartensdijkse gijzelaars en een grote som losgeld

Na 1673 – het jaar waarin de Fransen vertrokken – moesten de Maartensdijkers nog vele jaren lang de financiële gevolgen van het Rampjaar  dragen. Er […]

Lees verder
september 5, 2022

Twee Biltenaren verdedigen het vaderland

In 1799 stuurde De Bilt twee inwoners, Klaas van Ingen en Jan Overvest, met twee karren en vier paarden naar Noord-Holland om mee te helpen […]

Lees verder
juni 25, 2022

Ebook over geschiedenis en landschap: Boeren, Soldaten en Heiligen

Onlinemuseumdebilt.nl biedt de bezoekers van de site de mogelijkheid om een belangrijk boekwerk over de geschiedenis van het veen tussen Utrecht en Westbroek als Ebook […]

Lees verder
april 27, 2022

Lezing Rampjaar De Bilt: Lodewijk Gerretsen

Afbeelding: Kasteel Amerongen voordat de Fransen het vernielden in 1673.   De herdenking van het Rampjaar in de Biltse kernen opende op 9 april 2022 […]

Lees verder
april 27, 2022

Lezing Rampjaar De Bilt: Wouter van Dijk

Afbeelding: Kasteel Nijenrode in Breukelen werd door de Fransen verwoest (Andries Schoemaker)   De herdenking van het Rampjaar in de Biltse kernen opende op 9 […]

Lees verder
april 27, 2022

Lezing Rampjaar De Bilt: Judith Brouwer

Afbeelding: Rampjaar 1672 begint: Engelse marine overvalt de Smyrnavloot   De herdenking van het Rampjaar in de Biltse kernen opende op 9 april 2022 in […]

Lees verder
april 26, 2022

Lezing Rampjaar De Bilt: Anne Doedens

Afbeelding: Boerenhoeve geplunderd (Abraham Bloemaert 17e eeuw)   De herdenking van het Rampjaar in de Biltse kernen opende op 9 april 2022 in de NH-kerk […]

Lees verder
april 26, 2022

Lezing Rampjaar De Bilt: Luc Panhuysen

Afbeelding: stadhouder Willem III houdt beraad bij de Hollandse Waterlinie. Op de achtergrond zijn fortificatie Bodegraven. (Schoolplaat J. Haijnde van Papendrecht 1911)   De herdenking […]

Lees verder
maart 31, 2022

Kleine IJstijd: Rampzalig weer in het Rampjaar 1672

Oorlog en weer hebben veel met elkaar te maken. Meteorologische waarnemingen zijn van groot militair belang. Veldslagen kunnen heel anders aflopen als het weer plotseling […]

Lees verder
maart 21, 2022

Vluchtelingen in Maartensdijk in 1914

De opvang van Oekraïense vluchtelingen in Nederland in oorlogstijd in 2022 is geen unicum. Zo vluchtten in 1914 één miljoen Belgen naar ons land. De […]

Lees verder
februari 23, 2022

In beeld gebracht: Het Rampjaar in De Bilt

Afbeelding: De Biltse Steenstraat (Andries Schoemaker)   In juli 1672 maakte het dorp De Bilt kennis met koning Lodewijk XIV van Frankrijk. Die begaf zich […]

Lees verder
februari 22, 2022

In beeld gebracht: Het Rampjaar in Maartensdijk

Afbeelding: De 17e eeuwse hoeve De IJzeren Mortier aan de Dorpsweg in Maartensdijk heeft de Fransen in 1672 zien komen en in 1673 zien gaan. […]

Lees verder
februari 20, 2022

1787: wandaden van stadhouderlijke troepen in een Biltse herberg

Aan de vooravond van de Pruisische inval, in september 1787, lagen prinsgezinde troepen in Zeist. Niet alleen de bewoner van Sandwijck, Van Oostrum de Jongh, […]

Lees verder
februari 20, 2022

Westbroek en de patriotten: Pruisische plundering

In september 1787 vielen Pruisische troepen de Republiek binnen. De broer van prinses Wilhelmina, de Pruisische koning, schoot zijn zuster en haar man, de stadhouder […]

Lees verder
januari 2, 2022

Het archief van Westbroeks laatste pastoor, deel XI: de soldaat van Maurits

Henrick had niet alleen jonge kinderen. Hij had ook een wat oudere zoon, Cornelis (Zie hiervoor de volgende post). Deze diende in het leger van […]

Lees verder
december 30, 2021

Het archief van Westbroeks laatste pastoor, deel IV: slachtoffer in geuzentijd, 1573

In 1573 raakte pastoor Hendrick Hendricksz. van Haestrecht in ernstige moeilijkheden. Hij was toen naar  Haastrecht getrokken, waarschijnlijk zijn geboortedorp dicht bij Gouda. De streek […]

Lees verder
december 20, 2021

1673: het Huis van kolonel Aquila verwoest, Maartensdijk weigert te betalen

  Afgebeeld is een detail van een kaart van Danckerts uit 1700, met daarop duidelijk zichtbaar het woord ‘Aquila’, de naam van de eigenaar van […]

Lees verder
november 7, 2021

Een boerenopstand in Westbroek en Achttienhoven: 1588

Adolf van Nieuwenaer, stadhouder van Utrecht had in 1588 een forse kluif aan de ‘huislieden’ (boeren) van de twee dorpen Westbroek en Achttienhoven. (Prent van […]

Lees verder
oktober 28, 2021

Feiten over het Rampjaar in Maartensdijk en de andere kernen

  In 1672 viel de Franse koning Lodewijk met meer dan 100.000 man de nieuwe staat Nederland (officieel de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden) binnen. […]

Lees verder
oktober 10, 2021

Krantenberichten over Westbroek en Maartensdijk in 1672-1674

Afgebeeld is een bericht in de Opregte Haerlemsche Courant van 10 juni 1673. Dit blad is een van de oudste Nederlandse couranten. Het eerste nummer […]

Lees verder
september 30, 2021

Het kamp De Pan bij Bilthoven

Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in augustus 1914 werd in ons land de mobilisatie afgekondigd. De verdediging van de fortengordel rond Utrecht lag […]

Lees verder
augustus 16, 2021

De Utrechtse regent Booth over de boerenbevolking van Westbroek in 1672 en 1673

In het Rampjaar en in 1673  hield de Utrechtse regent Everard Booth een dagboek bij. Het biedt een mooi inzicht in het effect van de […]

Lees verder
augustus 16, 2021

Maartensdijk, de hofstede Eyckenstein en de Franse bezetting van 1672 en 1673

Het slot Abcoude was een plek waaraan een boer die in 1672 en 1673 op de hofstede Eyckenstein werkte, later slechte herinneringen zal hebben overgehouden. […]

Lees verder
juli 2, 2021

Het Rampjaar 1672: huizen in De Bilt verwoest

Afgebeeld is een deel van een kaart met de Biltse Steenstraat uit 1572, een eeuw voor het Rampjaar dat gewest en stad Utrecht zwaar trof. […]

Lees verder
juni 23, 2021

‘Krokodillen’ belandden in de volgende oorlog

Afbeelding: Biltse vrijwilligers (1945) op weg naar Engeland voor scheepstransport naar Nederlands-Indië.  Bron: de Stichtse (collectie Ton Zumbrink)  Wie kent de personen op de foto? […]

Lees verder
mei 25, 2021

Biltse jongens in De Oost

Afbeelding: Het graf van Arend Verkroost op de erebegraafplaats Pandu in Bandung, Indonesië (collectie Arend Niebeek) Recent verscheen de Nederlandse speelfilm ‘De Oost’. De film […]

Lees verder
april 17, 2021

Lodewijk XIV, De Bilt en het Rampjaar (1672/3)

De getoonde afbeelding komt uit een vroeg achttiende-eeuwse bron, die naar aanleiding van de herdenking van het Rampjaar van 1672 in 2022 zal worden gepubliceerd. […]

Lees verder
april 17, 2021

Oorlogsgeweld in Maartensdijk: de gevolgen van het Rampjaar (1672/3)

Afgebeeld is een sierelement op de gevel van boerderij de IJzeren Mortier, het enige zichtbare overblijfsel van het Rampjaar, 1672, in Maartensdijk (zie onderaan deze […]

Lees verder
april 17, 2021

Oorlogsgeweld in Westbroek: de gevolgen van het Rampjaar (1672/3)

Afgebeeld is het is een prent van Romeyn de Hooghe over wreedheden op een boerderij (Rijksmuseum Amsterdam). Die werden zeker door de Fransen begaan in […]

Lees verder
september 28, 2020

De Bilt geplunderd en verwoest

Op 18 januari 1482 werd vrijwel geheel De Bilt verwoest. Huurlingen plunderden ook Vrouwenklooster, Vredendaal en Oostbroek. Dat was een gevolg van de Stichtse Oorlog. […]

Lees verder
juli 13, 2020

De atlas, kaart 47: over verboden kringen en batterijen (1875-1876)

Dit is een uitsnede van een kaart van de stad Utrecht met gedeelten van De Bilt en Bunnik. (Beeldbank Utrechts Archief, catalogusnr. 216126.) Men ziet […]

Lees verder
april 8, 2020

De atlas, kaart 52: over de Verboden Kringen en verdwenen Biltse huizen (1923)

Dit is een uitsnede van het kringplan van de Werken bij Griftenstein uit 1923 (Nationaal Archief, inventaris 3.09.20, nr. 1244.G.) Men ziet op de kaart […]

Lees verder
januari 15, 2020

Biltse grond onder water

Hier zien we hoe stukken land langs de Utrechtseweg ter hoogte van de Werken bij Griftenstein door de Duitse bezetters onder water zijn gezet. (Fotos  […]

Lees verder
augustus 21, 2019

Meer over Westbroek en het rampjaar 1672 (1673)

Dit zijn twee afbeeldingen uit het originele manuscript van Schoemaker in de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag (KW 78 HW58). (Foto’s: Anne Doedens.) De teksten […]

Lees verder
april 24, 2019

De atlas, kaart: 44: mogelijke inundaties bij Westbroek (1872)

Afgebeeld is een kaart uit het Nationaal Archief met de titel Kaart met waterpassing van de Kerkeindseweg met het terrein ten noorden van Utrecht tussen […]

Lees verder
februari 3, 2019

Een fietsroute langs de forten van de Nieuwe Hollandsche Waterlinie in De Bilt

De Nieuwe Hollandse Waterlinie staat op de nominatie voor de Werelderfgoedlijst. In De Bilt liggen een paar belangrijke forten: Ruigenhoek en Voordorp. (Foto’s Anne Doedens.) Een […]

Lees verder
januari 6, 2019

De Slag bij Westbroek in de literatuur: Oltmans en De Schaapherder

Afgebeeld is een tekening van Jan de Jong in De Schaapherder, Een verhaal uit den Utrechtschen oorlog, 1481-1488. Dit boek verscheen in een reeks herdrukken […]

Lees verder
november 3, 2018

Westbroek en het rampjaar 1672 (1673)

Afgebeeld is een plafondschildering in slot Zuilen die in opdracht van Hendrik Jacob van Tuyll van Serooskerken werd aangebracht. Hij was heer van Westbroek in […]

Lees verder
juli 24, 2018

Maarten van Rossum en De Bilt

Dit is een portret van Maarten van Rossum te paard (Cornelis Anthonisz., 1540 – voor 1542.  Rijksmuseum). Maarten van Rossum (omstreeks 1490-1555) was een Gelderse […]

Lees verder
juli 12, 2018

De Heilig Grafkapel van Vrouwenklooster

Hier ziet met beelden uit de Heilig Grafkapel van Vrouwenklooster. Het is het werk van een onbekende maker van een grafleggingsgroep met drie heilige vrouwen […]

Lees verder
juli 1, 2018

Fransen in Maartensdijk in 1672/3

Dit fragment van een schilderij van Adam Frans van der Meulen (coll. Rijksmuseum) toont Lodewijk de XIV voordat hij de Rijn oversteekt in juni 1672. […]

Lees verder
juni 25, 2018

De Bilt in brand in 1372 en 1421

  In de late middeleeuwen is De Bilt meermalen platgebrand door binnenvallende troepen, in 1372 vanuit Kleef en in 1421 vanuit Gelre. Afgebeeld is de […]

Lees verder