december 3, 2023

Een amoureuze jongeheer

In 1797 stelde Arie de Vos namens zijn minderjarige dochter Marie voor het Provinciale Hof van Utrecht een vordering in tegen een inwoner van De […]

Lees verder
november 14, 2023

Het gewelddadige einde van Bernt Proeys: 1425

Op 21 augustus 1425 werd Bernt Proeys, gewezen heer van Herbertskop en Oostveen, vermoord. [Bernt Proeys vermoord, Jan Luyken, 1700. Rijksmuseum Amsterdam.]   Meer informatie […]

Lees verder
november 10, 2023

Het Westbroekse ziekenfonds en zijn Westbroekse artsen

  Westbroek en Achttienhoven hadden vanaf 1895  een eigen, plaatselijk ziekenfonds. De arts die daaraan het langst was verbonden, was  dr. Karel Alfons Otto Welffer […]

Lees verder
oktober 15, 2023

Armoede en misdaad in Achttienhoven en Maartensdijk: 1724

Op 11 april 1724 vaardigden de Staten van Utrecht, op verzoek van Hendrik Maurits van Weede een plakkaat uit tegen de onwettige kap van bomen […]

Lees verder
september 18, 2023

Levende Monumenten: WVT en Groei en Bloei vergroenen door

  Afbeelding:  De Tuinenkeuring van Groei en Bloei beoordeelde de voortuinen aan de Hertenlaan – Tuindorp in 1925. (Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen)   […]

Lees verder
augustus 21, 2023

Augustus 1518: Westbroekers vechten om hun schuit

In het waterrijke veengebied van Westbroek werd veel per schuit vervoerd, zoals ook turf en mest. Op deze afbeelding ziet men hoe zo een vaartuigje […]

Lees verder
juli 23, 2023

De Biltse gereformeerden tijdens de Republiek 13: de affaire Deliana van der Tak

In augustus 1759 moest de weduwe Deliana van der Tak voor de Maartensdijkse kerkenraad verschijnen. Dominee Thomas Appels had geruchten vernomen over een mogelijk kwalijke […]

Lees verder
juli 22, 2023

De Biltse gereformeerden tijdens de Republiek 12: misbruik van sociale voorzieningen in Maartensdijk?

Op dezelfde 17e januari 1752 als die waarop zij het lokale onderwijs aan kinderen van bedeelden bespraken,  spraken de broeders van de Maartensdijkse kerkenraad – […]

Lees verder
juli 21, 2023

De Biltse gereformeerden tijdens de Republiek 11: de Maartensdijkse kerkenraad investeert in onderwijs aan arme kinderen

Op 17 januari 1752 stelde de Maartensdijkse kerkenraad het beleid ten opzichte van de kinderen uit de bedeelde gezinnen op de dorpsschool vast. [Schoollokaal met […]

Lees verder
juli 21, 2023

De Biltse gereformeerden tijdens de Republiek 10: de staat steunt de Maartensdijkse kerk

De ‘ware christelijk gereformeerde kerk’ was dan weliswaar geen staatskerk, maar kon wel rekenen op stevige staatssteun in geval van misdragingen van kerkleden. Zoals in […]

Lees verder
juli 20, 2023

De Biltse gereformeerden tijdens de Republiek 9: een van de Westbroekse kudde afgedwaald schaap aangepakt: 1754

Op 11 augustus 1754 kwam Jan van Barneveld bij de Westbroekse kerkenraad op het matje. Daar werd hij door dominee  Jacob Cornelius onderhouden  over zijn […]

Lees verder
juli 19, 2023

De Biltse gereformeerden tijdens de republiek 8: Westbroek in opschudding of het buitenechtelijke kind van Mari Walraven: 1737-1741

Tussen 1737 en 1741 de gemoederen van protestants Westbroek in beroering door de scheve schaats die de dochter van ouderling Salomon Jansz. Walraven, Mari , […]

Lees verder
juli 14, 2023

De Biltse gereformeerden tijdens de republiek 6: Westbroek en zijn eerste predikanten

Het archief van de hervormde kerk van Westbroek bevat een foliant, die  op het eerste blad begint met de namen van de vroegste Westbroekse predikanten, […]

Lees verder
juli 13, 2023

De Biltse gereformeerden tijdens de Republiek 5: illegale kerkdiensten in het dorp

Een 18e eeuwse kerkdienst in de dorpskerk van De Bilt kan er, mutatis mutandis, uitgezien hebben als op deze prent van Eberhard Cornelis Rahms (Rijksmuseum […]

Lees verder
juli 9, 2023

De Biltse gereformeerden tijdens de republiek 4: wie gaat over de koster-schoolmeester?

In de zeventiende en achttiende eeuw was de schoolmeester van het dorp vaak ook koster van de kerk. Die deed zijn werd niet altijd tot […]

Lees verder
juli 9, 2023

De Biltse gereformeerden tijdens de republiek 3: een mislukt huisbezoek

Huisbezoeken maken deel uit van het werk van een predikant, ook in het 18de eeuwse De Bilt. Soms konden die voor de predikant onaangenaam verlopen. […]

Lees verder
juli 5, 2023

De Biltse gereformeerden tijdens de republiek 2: armenzorg en tucht

In de notulen van de Biltse kerkenraad uit de achttiende eeuw treffen we een aantal voorbeelden van de betrokkenheid van het kerkbestuur bij ondersteuning van […]

Lees verder
juli 5, 2023

De Biltse gereformeerden tijdens de Republiek 1: vooraf

Gereformeerde predikanten hadden in tijd van de Republiek niet alleen grote godsdienstige maar ook belangrijke maatschappelijke invloed en betekenis. Ook in De Bilt. Deze post […]

Lees verder
juni 3, 2023

1898: een aparte kroningsviering in een koningsgezind dorp

  In september 1898, nu 125 jaar geleden, besteeg Wilhelmina, het enige overlevende kind van koning Willem III, de troon en maakte regentes Emma ruim […]

Lees verder
mei 9, 2023

Een Amsterdamse notaris en zijn Maartensdijkse cliënten

De 17e eeuwse Amsterdamse notaris David Stafmaeker Varlet was zeker bekend met het boerendorp Maartensdijk. Tussen 1684 en 1695 legde hij drie zaken vast die […]

Lees verder
april 26, 2023

Veehouderij Noorderpark blijft kwestie passen en meten

Afbeelding: Rapport Provincie Utrecht uit 1985 met daarin adviezen voor ruimtelijke herindeling en gescheiden locaties voor landbouw en natuurontwikkeling. In 2023 staat in het Noorderpark, […]

Lees verder
maart 28, 2023

Vijver was er veel eerder dan Tuindorp

Afbeelding: Vijvertje in het Tuindorp was eerder een bosvijver (fotobijdrage Petra Genenger)   Rond 1920 begonnen de lokale Biltse woningbouwverenigingen met de bouw van Tuindorp, […]

Lees verder
februari 12, 2023

Bijgeloof, brandstichting en armoe in Westbroek: 1885-1887

  In de hierna vertelde verhalen en berichten komen twee bevolkingsgroepen en hun leefwereld naar voren: die van veen- en landarbeiders en dienstboden en die […]

Lees verder
januari 22, 2023

Een dertiende-eeuwse abt van Oostbroek bekommert zich om zieke nonnen

Abt Nicolaas van het St. Laurensklooster van Oostbroek had het heel goed voor met zieke nonnen van Vrouwenklooster  waarmee Oostbroek een dubbelklooster vormde. Dat blijkt […]

Lees verder
december 18, 2022

Het spoor naar Zeist: vijf stations op zeven kilometer.

Een fietspad over een oude spoordijk herinnert aan de lijn die ooit van Bilthoven naar Zeist liep. In 1901 opende de Nederlandsche Buurtspoorweg Maatschappij de […]

Lees verder
december 6, 2022

De Biltsche Volksbibliotheek wilde de arbeidersklasse beschaven

Om de arbeiders aan het lezen te krijgen besloot een groepje vooraanstaande heren in De Bilt om een volksbibliotheek op te richten. Links zien we […]

Lees verder
november 20, 2022

Armenzorg was in De Bilt vooral particuliere liefdadigheid

In de twintigste eeuw begon de overheid in Nederland systematisch de zwakkeren in de samenleving te ondersteunen met volksverzekeringen en sociale voorzieningen. Vóór die tijd […]

Lees verder
november 16, 2022

Oorlogsarmoede: Biggetjes kijken op hoeve De Tolboom

Afbeelding: Hoeve De Tolboom voor de grote brand in 1934. Uiterst rechts is een bakhuis te zien, achter de boerderij een hooimijt. Foto: Familie Laros […]

Lees verder
november 8, 2022

Het leven op een boerderij in 1724

Aan de hand van een inventaris van een Biltse boerderij kunnen we een indruk krijgen van het leven op het platteland in het begin van […]

Lees verder
november 6, 2022

Het archief van de Westbroekse geërfden: Wie waren ze, wat bezaten ze?

Op 25 augustus 1685 stelden de vertegenwoordigers van de geërfden van Westbroek een lijst van tien personen op, waaruit de heer van Zuylen, Hendrik Jacob […]

Lees verder
november 3, 2022

Johanna van Sandwijck werd gevonden op  Sandwijck

Op 27 september 1773 troffen bewoners een vondelinge op het landgoed Sandwijck aan. Zij kreeg haar achternaam van het landgoed en werd opgevoed op kosten […]

Lees verder
oktober 28, 2022

Boerderij Larenstein maakte plaats voor woningbouw

Afbeelding: Tegelplateau op gemeentehuis Jagtlust. Het is afkomstig uit de boerderij Larenstein, gebouwd in 1854 door C.W.J. baron van Boetzelaer en in 1968 afgebroken. De […]

Lees verder
oktober 25, 2022

Het archief van de Westbroekse geërfden 3: het leeggelopen en verarmde gerecht

In het voorjaar van 1723 klaagde de Westbroekse schout Brughman, dat de veepest het dorp in 1712 en de jaren daarna zo hard had getroffen, […]

Lees verder
oktober 11, 2022

Het Bilthovense bordeel Florence Hill kwam ongunstig in de pers

In Bilthoven bestond van 1974 tot 1994 het luxe bordeel Florence Hill. In de kranten werd het regelmatig in verband gebracht met dubieuze en criminele […]

Lees verder
oktober 5, 2022

Willem Jan Both Hendriksen , een heer van stand

Willem Jan Both Hendriksen (1780 – 1853) was een zeer vermogende rentenier die zich de luxe kon veroorloven om alleen werkzaamheden te verrichten die zijn […]

Lees verder
september 30, 2022

Rijks ‘Armenwet’ gaf strijd tussen gemeenten

Afbeelding: Jonge moeder op weg naar de ‘vondelingenschuif’. Uit nood geboren zal ze haar kind afstaan.  Titel: Noodlijdenden – Louise De Hem (1902)   Eeuwenlang […]

Lees verder
september 11, 2022

Vondelina van de Bilt en de Veenkolonie

Op dinsdag 16 april 1805 troffen inwoners van De Bilt voor de Oude School bij de Dorpskerk een baby aan. Het was een meisje dat […]

Lees verder
september 8, 2022

De lokale elite en een verdwenen Dorpshuis

Afgebeeld is een gedenksteen uit 1914, afkomstig van het voormalige Wilhelminagebouw, dat op de plaats stond waar nu het SOJOS-gebouw is gevestigd, op het adres […]

Lees verder
augustus 2, 2022

1588: Ongebroken Westbroeks verzet

In de post een boerenopstand in Westbroek en Achttienhoven werd verteld, hoe honderden oproerige boeren van Westbroek en Achttienhove in de zomer van 1588 samenspanden […]

Lees verder
maart 22, 2022

Vluchtelingen in De Bilt in 1914

De opvang van Oekraïense vluchtelingen in Nederland in oorlogstijd in 2022 is geen unicum. Zo vluchtten in 1914 één miljoen Belgen naar ons land. De […]

Lees verder
maart 21, 2022

De ambachtsvrouwe en de ‘armenzorg’: Westbroek 1918

De armen van Westbroek werden in de negentiende en tot diep in de twintigste eeuw doorgaans door de kerk bedeeld. Ook ten tijde van de […]

Lees verder
januari 10, 2022

Nostalgie: de ziekenfondsbril

Afbeelding:  Ziekenfondsbrillen en brillenhouder uit de fabriek Van der Zeeuw. Naar verluidt heeft verzetsstrijdster Hannie Schaft een dergelijke bril als vermomming gedragen. Het afgebeelde artikel […]

Lees verder
januari 6, 2022

Het archief van Westbroeks laatste pastoor, deel XIII: een laatste brief

De Verloren Zoon: naar deze bekende gelijkenis uit het Nieuwe Testament verwijst Van Haestrecht in een laatste brief die we van hem bezitten, van november […]

Lees verder
november 16, 2021

Het begin van de veepest in Westbroek: 1716

De eerste keer dat de veepest de boeren van de Republiek teisterde was in het begin van de achttiende eeuw, in de jaren 1713-1716. In […]

Lees verder
november 7, 2021

Een boerenopstand in Westbroek en Achttienhoven: 1588

Adolf van Nieuwenaer, stadhouder van Utrecht had in 1588 een forse kluif aan de ‘huislieden’ (boeren) van de twee dorpen Westbroek en Achttienhoven. (Prent van […]

Lees verder
mei 24, 2021

Jos Serrarens, een vakbondsman met internationale allure

Petrus Josephus Servatius Serrarens, geboren op twaalf november 1888 en gestorven op 26 augustus 1963,  kwam op jonge leeftijd in dienst bij de katholieke vakbeweging. […]

Lees verder
april 23, 2021

Poseren op de Dorpsweg

Afgebeeld is een foto uit het einde van de negentiende eeuw van de Maartensdijkse Dorpsweg, met poserende dorpsbewoners, die door de maker bewust zijn gerangschikt. […]

Lees verder
april 5, 2021

HERMAN AMELINK: NOOIT KAN ´T GELOOF TE VEEL VERWACHTEN

Hierboven zien we het graf van Herman Amelink, een vakbondsleider en ARP-politicus. Hij woonde een belangrijk deel van zijn leven in De Bilt. Hij is […]

Lees verder
maart 28, 2021

De Muinck Keizer: Staalbaronnen in Bilthoven

J.M. de Muinck Keizer ontwikkelde een bedrijf dat naar hem de DEMKA werd genoemd. Hierboven: het borstbeeld in het Julianapark in Zuilen dat Ludwig Oswald […]

Lees verder
november 23, 2020

Een boertje van De Bilt

In de bundel Nieuwe Coupletten om voor te dragen bij alle gelegenheden staat als eerste nummer De Boer van de Bilt. Het is een voordracht […]

Lees verder
november 6, 2020

Biltse sterftecijfers in de negentiende eeuw

Het sterftecijfer voor de gemeente De Bilt lag in de tweede helft van de 19e eeuw rond de twintig per duizend per jaar, tegen circa […]

Lees verder
april 15, 2020

Landleven in Westbroek en omgeving omstreeks 1700

Deze afbeelding is een schilderij van Thomas Doesburgh (1685-1714), die ook cartograaf was. (Foto Anne Doedens.) Men ziet de vaarten die het boerenland en de […]

Lees verder
juni 15, 2019

Arbeidershuizen aan de Kapelweg

Begin 20e eeuw stonden aan de toenmalige Bunnikseweg, nu Kapelweg, twee arbeiderswoningen. Op de linkerhoek was een smederij gevestigd. Al in 1887 en 1909 was […]

Lees verder
april 5, 2019

Ontevreden timmerlieden op Beerschoten

In 1889 beschadigde een uitslaande brand de buitenplaats Beerschoten aan de Holle Weg in De Bilt ernstig. Toch besloot de eigenaar J. Steengracht van Oostcapelle […]

Lees verder
februari 20, 2019

Een rood en een wit dorp in Groenekan

In 1922 werd Groenekan uitgebreid langs de Maartensdijkse Vaart, waar het zogenaamde Rode Dorp (zo genoemd naar aanleiding van de rode dakpannen) verrees. (Foto overgenomen […]

Lees verder
oktober 29, 2018

’t Armenbuurtje van Maartensdijk

Wat van de Dorpsweg af ligt een rijtje kleine huisjes, de nummers 161-165. (Foto AD) Het waren ooit vijf  armenhuisjes. Ze werden in 1880 in […]

Lees verder
september 24, 2018

K. F. Hein, industrieel en weldoener

Karl Friedrich Hein was directeur van de Steenkolen handels Vereeniging. Hij is bekend geworden vanwege het door hem opgerichte K.F. Hein Fonds. Hein woonde in […]

Lees verder
juli 11, 2018

Het klimophofje aan de Hessenweg

Deze afbeelding van het Klimophofje aan het zuidelijke deel van de Hessenweg in De Bilt werd omstreeks 1965 gemaakt. (Collectie RHC Vecht en Venen). In […]

Lees verder
juli 3, 2018

De Biltse gereformeerden tijdens de republiek 7: Westbroek en de Reformatie

Westbroek in 1609. Zo zagen de kerk en zijn omgeving er voor 1723 uit, volgens de prent van L.P. Serrrurier. Het is een kopie uit […]

Lees verder
Spring naar toolbar