In de onderwerpen van deze rondleiding konden we zien, welke elementen in het verleden belangrijk waren voor de dorpelingen. Het telkens weer noemen van dieren […]
Lees verder Bij de moderne tijd passen ook moderne ontwikkelingen in de volkscultuur. Nieuwe vormen hebben de rol van de oude volksverhalen voor een groot gedeelte overgenomen. […]
Lees verder Aan de verhalen over heksen kunnen we goed zien, hoe de gedachten in de volkscultuur in de loop van de eeuwen veranderden. In de oudheid […]
Lees verder In het verleden werden de mensen in hun omgeving vaak geconfronteerd met de dood. Gezinnen waren groter dan tegenwoordig, de kindersterfte was hoog en […]
Lees verder De Nederlandse volkscultuur is doordrenkt van een rijke traditie, die zich uit in een kleurrijk spectrum van gebruiken, rituelen en feesten. Of het nu gaat […]
Lees verder In de belevingswereld van de dorpsbewoners speelde de kerk een belangrijke rol, maar er was bij het volk ook veel ‘geloof’ dat niet door de […]
Lees verder Spoken en heksen, weerwolven en dwaallichten, maar ook meer alledaagse onderwerpen zoals luizen en nachtwakers, de paardenmarkt en de onderaardse gangen. Dat zijn enkele van […]
Lees verder
In de twintigste eeuw was het belangrijkste volksfeest in de dorpen de viering van de verjaardag van de koningin. Deze werd georganiseerd door een Oranjevereniging. […]
Lees verder
‘Onder Maartensdijk bij Rustenhoven is eens op een keer een boer van de weg af getrokken en zo in de sloot gezet. Hij kwam een […]
Lees verder
De dorpen rond De Bilt vormden niet een afgesloten eenheid, ze maakten cultureel deel uit van een regio. De dorpelingen hadden veel contacten met de […]
Lees verder
Als iemand wordt geboren ‘met de helm’, dan is het hoofd van de baby bij de geboorte gedeeltelijk bedekt door een deel van het vruchtvlies. […]
Lees verder
Over geen enkele ‘heks’ vertelde men in de nabije dorpen zo veel verhalen als over Aal Verkerk uit Maartensdijk en haar dochter Jans. Omstreeks 1960, […]
Lees verder
‘Toen hij naar binnen ging, bleef die zwarte hond staan en toen zag die kerel dat het de duvel was, waarmee hij over de straat […]
Lees verder
Volgens het volksgeloof in de negentiende en de twintigste eeuw hadden vrijmetselaars een verbond met de duivel gesloten. Variaties daarvan zien we ook in de […]
Lees verder
‘Als hij er geweest was, dan vond anderdaags de boer een kalf of een koe dood. Hij aaide ze en het was gebeurd.‘ Tovenaars gebruikten […]
Lees verder
De oude kerk van Westbroek zou volgens een volksverhaal gebouwd zijn op een fundament van koeienhuiden. Van de dorpskerk van De Bilt vertelde dat men […]
Lees verder
Bij de volkscultuur horen ook moppen, grappige verhalen en anekdotes. Omdat ze mondeling worden doorverteld, worden ze in ruimere zin gerangschikt bij de volksverhalen. Voor […]
Lees verder
Het kaartspel had vroeger een slechte naam. In de late middeleeuwen werden kansspelen streng verboden omdat ze zouden leiden tot dronkenschap, valsspelen, vechtpartijen en algemeen […]
Lees verder
Elders op deze site hebben we de het spook van Rustenhoven en andere spookverhalen uit Maartensdijk beschreven, maar sagen over spoken werden in alle dorpen […]
Lees verder
Uit Maartensdijk, De Bilt en Westbroek zijn verhalen over weerwolven overgeleverd. In de Europese folklore is een weerwolf een mens die ’s nachts in een […]
Lees verder
Op Palmzondag vond eeuwen lang de Biltse Paardenmarkt plaats. Aan het einde van de negentiende eeuw was het niet meer een actieve markt maar vooral […]
Lees verder
De nachtmerrie: voor de mensen van vroeger was het veel meer dan een nare droom. In vrijwel alle dorpen bij De Bilt komt hij voor […]
Lees verder
‘Het voorspelt oorlog, wat ik je zeg!’ Kort voor de Eerste Wereldoorlog zagen verscheidene mensen voortekenen aan de hemel: een rode gloed of een grote […]
Lees verder
In de zeventiende eeuw eisten de gerechtshoven in de Republiek der Verenigde Nederlanden deugdelijk bewijs voordat zij iemand wegens hekserij wilden veroordelen. Een gerucht was […]
Lees verder
Hardnekkige luizen hoorden vroeger bij het dagelijks bestaan. In het volksgeloof in deze omgeving had men ook opvattingen over de zogenaamde ‘erfluis’, een onderwerp waarover […]
Lees verder
Als ze ’s avonds door een donker gebied liepen, zagen de inwoners van de dorpen van de gemeente De Bilt in vroegere eeuwen soms blauwachtige […]
Lees verder
In de dorpen van de gemeente De Bilt bestond bij de geboorte van een veulen het gebruik om het haam in de boom te hangen. […]
Lees verder
In de volksverhalen van omstreeks 1900 die in deze regio zijn opgeschreven, komt een vermelding voor van een onderaardse gang van de abdij van Oostbroek […]
Lees verder
Het verhaal van de beer van De Bilt begon met een gerucht dat in 1968 de ronde deed. Sommige mensen hadden op Beerschoten een beer […]
Lees verder
Er deed in De Bilt een verhaal de ronde dat de naam ‘De Bilt’ zou zijn afgeleid van ‘Het beeld’. Het zou gaan om een […]
Lees verder
‘Als je dicht bij haar kwam, ging ze je uit de weg.’ De witte dame van Rustenhoven is het spook waarover Maartensdijkers in het verleden […]
Lees verder
Een voortzetting van het heksengeloof ziet met in de Wicca-beweging, een geestelijke stroming waarvan de aanhangers zeggen dat zij zelf heksen zijn. Een vrouw uit […]
Lees verder
Westbroek duikt vaker op in heksenprocessen dan de meeste andere dorpen. Kennelijk waren de sociale verhoudingen in Westbroek zodanig dat er door de inwoners makkelijk […]
Lees verder
Een oud-leerlinge van de Werkplaats in Bilthoven vertelde dat ze bij een witte villa, niet ver van de school, de lichamen van mensen had zien […]
Lees verder
Op 18 april 1886 publiceerde het Utrechtsch Nieuws- en Advertentieblaadje een gedicht over de Biltse Palmpaardenmarkt. Het geeft inzicht in de manier waarop het volksfeest […]
Lees verder
Onder volkscultuur verstaan we alle traditionele uitingen van het leven en de cultuur van het ‘ gewone volk’ in een bepaald gebied. Daarbij horen bijvoorbeeld […]
Lees verder
Meer dan een halve eeuw geleden zei mijn opa toen ik een opvallend nieuwtje vertelde: Dat heb je zeker in de Biltse vaatdoek gelezen. Ik […]
Lees verder
‘Heb je wel eens van de tooverheks van den Bilt gehoord?‘ vroeg Louis. (…) Ook is het dorp bekend door zijn bekkesnijders.’ ‘Welke gewoonte toch […]
Lees verder
Een paar eeuwen lang was er in De Bilt op Palmzondag een beroemde paardenmarkt. Daarna verdwenen de paarden maar de markt bleef. Hierboven: de Dorpsstraat […]
Lees verder
Tijdens de coronacrisis kwam De Bilt vaak in het nieuws als vestigingsplaats van het RIVM. Een paar eeuwen eerder werd het dorp ook in verband […]
Lees verder
In de bundel Nieuwe Coupletten om voor te dragen bij alle gelegenheden staat als eerste nummer De Boer van de Bilt. Het is een voordracht […]
Lees verder
Dit is de Rondleiding Misdaad in De Bilt. Om terug te gaan naar het begin, klik HIER. In 1519 werd Luyt de vrouw van Jan […]
Lees verder
In de zestiende eeuw speelt er een verhaal over een weduwe die bij Oostbroek in het tegenwoordige De Bilt woonde. Zij was een heks en […]
Lees verder
Tot aan de Tweede Wereldoorlog droegen vrouwen in Maartensdijk en omgeving soms de plaatselijke klederdracht, ook wel de ‘Utrechtse dracht’ geheten. Opvallend was de neepjesmuts, […]
Lees verder
Afgebeeld is een vroeg zestiende-eeuws koorkapschild waarop Sint Maarten zijn mantel deelt met een bedelaar (Museum Catharijneconvent, Utrecht). Sint Maarten werd geboren in 316 in […]
Lees verder
Mellifica (Mellie) Uyldert (1908-2009) was een landelijk bekende astrologe en occultiste uit Bilthoven. Afgebeeld is een schilderij dat bij een Engelstalige levensbeschrijving van Uyldert werd […]
Lees verder
Hier is de nieuwjaarswens uit 1865 van twee Biltse nachtwakers, J. Weijenberg en J. Van Laar. De prent bevindt zich in de collectie Atlas van […]
Lees verder