Aan de Achterweteringseweg 70 in Maartensdijk ligt boerderij De Twaalf Gaarden. Misschien heette deze boerderij vroeger Op den bocht; dat staat tenminste op deze foto uit de collectie van Rienk Miedema. Deze informatie verscheen in de Vierklank van 13 juli 2018, inclusief de hier afgebeelde foto’s. We nemen het gehele artikel over De Twaalf Gaarden met instemming van de Vierklank graag op in het Online Museum De Bilt.
Op de zandweg tussen de Achterweteringseweg en de Dr. Welfferweg werd vermoedelijk vanaf de zeventiende eeuw tol geheven. De tolboom stond tot 1892 bij de hoeve en vormde een bijverdienste voor de bewoners. Het zandpad had in de volksmond lange tijd de naam Korssesteeg. De naam was afgeleid van Cornelis ‘Kors’ van Zijveld, die van 1817 tot 1859 in de boerderij woonde.
De Korsen- of Korssesteeg wordt sedert 1964 in de Legger der wegen in de gemeente Maartensdijk beschouwd als een stuk van de Achterweteringseweg. Op den bocht ligt de boerderij, die tot 1880 werd bewoond door de weduwe van Cornelis van Zijtveld. De volgende boer was Hendrik Donselaar. Diens jongste dochter Aalbertje trouwde met Willem van Bemmel. Dit echtpaar kwam in 1909 op de boerderij.
Links van de weg, voor de haag, staat op de foto een witte paal. Daaraan heeft de tolboom gehangen. De afgebeelde personen zijn (van links naar rechts): Hendrik, Gerrit en Aalbertje Donselaar. Ingevolge het raadsbesluit van 29 februari 1892 mocht nimmer enig houtgewas worden geplant op de noordwestelijke berm en de zuidoostelijke berm moest beschikbaar blijven voor het opslaan van onderhoudsmateriaal. Op de foto zijn Hendrik en Gert bezig de noordwestelijke berm ‘op te schonen’.
Die ‘oude’ Korssesteeg kent geen aanwonenden en fungeerde uitsluitend als schakel tussen de Achterweteringseweg en de Dr. Welfferweg. Tussen 1850 en 1900 worden door B. en W. van Maartensdijk wel zeven verschillende omschrijvingen gegeven aan deze weg, meestal met behulp van de namen van de twee oude aansluitende wegen en de omringende gemeenten. In mei 2010 is er in het Beeldkwaliteitsplan Kromme Rijngebied + opeens sprake van een andere Korssesteeg: ‘De Korssesteeg is een nieuwe weg, voortkomend uit de herinrichting Noorderpark. Aan beide zijden van de weg ligt een bermsloot’. Hier wordt geduid op ten tijde van het Noorderparkplan aangelegde nieuwe weg mede ten behoeve de daar gebouwde nieuwe boerderijen.
De witgepleisterde langhuisboerderij De Twaalf Gaarden (foto HvdB) is een rijksmonument daterend uit de eerste helft van de negentiende eeuw. Aan de linker voorkant van de boerderij is een zomerhuis aangebouwd met een jongere uitbouw aan de westzijde, die is voorzien van een lessenaarsdak. Het zomerhuis heeft een rieten schilddak. Volgens de huidige bewoners is de huidige naam De Twaalf Gaarden een verwijzing naar de plaats; bij de Twaalf Gaarden komen twaalf ‘divergerende’ gaarden (afgepaalde of omsloten stukken land) bijeen. Ook zijn er mogelijk verbanden met de Bijbel: Het getal 12 heeft vele ‘verschillende ’betekenissen’ in de Bijbel en de Gaarden komen ook in allerlei teksten voor.
HvdB
U bevindt u op de rondleiding langs de Biltse tollen. Voor het vervolg van de rondleiding klik HIER
Literatuur:
De Vierklank 13 juli 2018.
Michiel Kruidenier en Joost van der Spek, Maartensdijk. Geschiedenis en literatuur (Zeist/Utrecht 2000) 91v.
