De wijk Tuindorp was tot de herindeling van 1954 een onderdeel van de gemeente Maartensdijk. In het verleden lag hier de polder Twaalfhoeven. Afbeelding: Het Zwarte Water bij de oude grens met Utrecht met de molenwerf van de houtzaagmolen De Haas. (Tekening J. van Liender ca 1739, Het Utrechts Archief)
De naam Twaalfhoeven heeft uitleg nodig: een hoeve was niet een boerderij maar een ruwe, geschatte oppervlaktemaat. Een boerderij bestond vaak uit verscheidenen hoeven.
Het gebied dat de polder Twaalfhoeven zou worden, werd in de dertiende eeuw ontgonnen in opdracht van de kapittels van Sint Jan en de Dom, die hun moerassen bruikbaar wilden maken voor de landbouw. Er werd een afwateringskanaal gegraven, het Zwarte Water, dat nog altijd bij Tuindorp te zien is. Dwars daarop liepen weteringen voor de afwatering.
Het gebied werd gebruikt voor het steken van turf en voor akkerbouw en veeteelt. Naarmate de grond verder inklonk door het ontwateren en het turfsteken, verschoof het gebruik van akkerbouwgrond naar veeteeltgebied. Afzonderlijk en soms in groepjes verrezen en boerderijen. Het gebied was niet dicht bevolkt: in de buurtschap Het Zwarte Water woonden in 1851 maar twintig mensen, verdeeld over vier huizen.
Veenarbeiders woonden in het gehucht Voordorp. Een zwaartepunt was het versterkte Huis te Veen, dat omstreeks 1400 is gebouwd en in de zeventiende eeuw werd gesloopt. Men kon naar de kerk gaan in het kerkje dat de Blauwe Kapel werd genoemd. Op die plek verrees een gehucht met de naam Blauwkapel. Omstreeks 1820 werd daar in het kader van de Nieuwe Hollandsche Waterlinie het fort Blauwkapel gebouwd. Dat betekende dat er in die omgeving niet meer woningen gebouwd mochten worden.
Zie ook Vlak voor Tuindorp: de polder begin twintigste eeuw
DAB
Literatuur:
R. Hufen Hzn., Tuindorp, een bedrijvige gemeenschap in de twintigste eeuw, Utrecht 2001.
W. Aantjes, Het kerkje Blauwkapel, in: Sint Maerten 27, juni 20014.
W.L. van den Brink, Iets over de geschiedenis van Huis te Veen en omgeving, in: Sint Maerten23, juni 2002.
E. du Mée, Molens aan het Zwarte Water, in: Sint Maerten 34, mei 2008.