De meeste wetenschappers die in de gemeente De Bilt woonden, werkten in Utrecht aan de Rijksuniversiteit of in De Bilt aan het KNMI. De natuurkundige Wander de Haas was hoogleraar in Leiden en verhuisde pas na zijn emeritaat naar Bilthoven. Hij hoorde in Nederland bij de top van zijn vak. Foto: een internationale bijeenkomst van natuurkundigen in Brussel in 1921. Aanwezig waren onder meer Lorentz, Kamerlingh Onnes, De Broglie , Madame Curie en De Haas (achterste rij, derde van links)
Wander Johannes de Haas (1878 – 1960) werd in 1905 assistent bij de vermaarde H. Kamerlingh Onnes in de periode waarin deze de koudste temperatuur ooit bereikte. Van 1913 tot 1915 werkte hij in Berlijn samen met Albert Einstein. Samen ontdekten ze het Einstein – De Haas effect, dat inhoudt dat magnetisme wordt veroorzaakt door zeer kleine kringstromen van elektronen. In 1918 kwam hij in dienst bij het natuurkundig laboratorium van de Teyler Stichting, waar hij samenwerkte met Hendrik Lorentz. Eerder was hij getrouwd met Geertruida, de dochter van Lorentz.
Hij werd in 1925 benoemd tot hoogleraar in Leiden als opvolger van Kamerlingh Onnes en mededirecteur van het Natuurkundig laboratorium, dat later Kamerlingh Onnes Laboratorium werd genoemd. Onderzoek deed hij vooral naar lage temperaturen en het verband met elektriciteit en magnetisme. Daarvoor kreeg hij nationaal en internationaal vele onderscheidingen. Bij een aantal metalen ontdekte hij supergeleiding bij zeer lage temperaturen.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog week hij uit naar Engeland. Hij verhuisde naar Bilthoven na zijn emeritaat in 1948. Vóór zijn overlijden in 1960 verbleef hij daar tien jaar in een verpleeghuis.
DAB
U bevindt u op de Rondleiding Wetenschappers. Voor het vervolg klik HIER.
Literatuur:
S. Hagers, Een romantisch natuuronderzoeker: Wander Johannes de Haas, in: De Biltse Grift juni 2010.
J. van den Handel, Haas, Wander Johannes de (1878-1960), in: Biografisch Woordenboek van Nederland.