In 1535 decreteerde Karel V op voorstel van zijn juridische adviseurs, de Geheime Raad van Mechelen, waar de grenzen tussen Gooi en Sticht Utrecht moesten lopen. Dat bracht de turfwinning van een aantal inwoners van Baarn en Oostveen (Maartensdijk) in de problemen: hun grond kwam nu in het graafschap Holland, in Gooiland te liggen. Een rechtszaak – een van de vele in de Utrechts-Hollandse grenstwisten – volgde. Hier ziet men het eerste blad van Karels vonnis over het grondbezit van inwoners van Oostveen en Baarn uit 1541. (Herkomst: zie de bronopgave aan het eind van deze post.)
Op de eis van de grondbezitters van Baarn en Oostveen of Maartensdijk om hun Hollandse bezit te mogen houden en door turf te graven uit te baten, werd voor een deel positief beslist. Het gebied waarvoor dat gold, lag tussen twee lijnen: een die van de uiterste grenspaal ter hoogte van de huidige Tolakkerweg getrokken werd naar de Lapersweg (op het gebied van het huidige Hilversum in het noordoosten, en een andere die liep van Warnaershof (zeg: de huidige Lage Vuurse) naar de al genoemde grenspaal.
De Maartensdijkers werd daarentegen wel verboden turf te graven ten westen van de nieuw getrokken lijnen en ten zuiden van de grenspaal bij Hollandsche Rading. Op de uitsnede uit de originele kaart in het Haagse Nationaal Archief uit 1541 ziet men links ‘die gruppel comende van Warnaers hoeve’, in het midden twee rode grenspalen, de meest zuidelijke aan het einde van ‘de gruppel tusschen beyden’ (denkelijk naast of bij de huidige Tolakkerweg.) Rechts is duidelijk het einde van het ‘Gooierbos’ te zien. Voor de transcriptie van het vonnis (dat voorafgegaan wordt meer dan 40 pagina’s feiten-evaluatie en overwegingen) klik men aan: transcriptie van het vonnis van 1541 en de bijbehorende kaart.
Over deze kaart en het landschap van het huidige Noorderpark in 1541 kan men meer lezen door HIER te klikken.
AD
Bron: Utrechts Archief, 216 (Domkapittel), nr. 3678: Sententie van de Grote Raad te Mechelen in het proces tussen de geërfden van Baarn en Oostveen tegen die van Naarden en Gooiland over de eigendom van de venen op Hollandse bodem gelegen, 1541. Afschrift. De kaart bij het vonnis horend, is te vinden in het Nationaal Archief, Collectie Hingman, 4.VTH, nr. 2579.
Uitsnede uit de bij het vonnis horende kaart van 1541.