Martinus Veltman, Tini voor bekenden, is een natuurkundige die samen met Gerard ‘t Hooft in 1999 de Nobelprijs voor de natuurkunde heeft gekregen. Voor 1981 en na 1996 woonde hij in Bilthoven. Daar is hij op 4 januari 2021 overleden. (Afbeelding: DAB)
Martinus Justinus Godefriedus Veltman is in 1931 in Waalwijk geboren als zoon van een hoofdonderwijzer. Door intimi wordt hij ‘Tini’ genoemd. Na de HBS studeerde hij vanaf 1948 wis- en natuurkunde aan de Rijksuniversiteit Utrecht. Door zijn kennismaking met de relativiteitstheorie van Einstein werd hij echt gegrepen door het vak. Na zijn werk aan het CERN in Genève promoveerde hij in 1963 bij professor Leon van Hove. Drie jaar later werd hij diens opvolger als hoogleraar theoretische natuurkunde in Utrecht. Van 1981 tot 1996 was hij hoogleraar aan de universiteit van Michigan in Ann Arbor; daarvoor en daarna woonde hij in Bilthoven.
Zijn werk had te maken met het verenigen van de fundamentele krachten in de natuurkunde. Men vermoedde dat de elektromagnetische kracht en de zwakke kernkracht samen konden worden beschreven als de elektrozwakke kracht. Bij de theorievorming daarover was het echter een probleem dat men bij het beschrijven van de kenmerken van deeltjes in de natuurkunde gebruik maakte van het begrip ‘oneindig’, waardoor het lastig rekenen was.
Samen met zijn promovendus Gerard ‘t Hooft werkte hij die oneindigheden in de theorieën weg, zodat het mogelijk werd, de elektrozwakke kracht te beschrijven. Daardoor werd een belangrijke stap gezet om het Standaardmodel van de krachten in de natuurkunde tot stand te brengen. Om de gigantische berekeningen in de natuurkunde mogelijk te maken, ontwierp Veltman al in de vroege jaren zestig het computerprogramma Schoonschip; een toepasselijke naam, maar een woord dat door veel van zijn buitenlandse collega’s niet kon worden uitgesproken.
In 1999 kreeg hij samen met ‘t Hooft de Nobelprijs voor de natuurkunde omdat zij inzichten hadden gebracht in de quantumstructuur van de elektrozwakke interacties.
DAB
U bevindt u op de Rondleiding Wetenschappers. Voor het vervolg klik HIER.
Literatuur:
Autobiografie op de Nobelprijs Website: https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1999/veltman/auto-biography/
Nemo: https://www.nemokennislink.nl/publicaties/niemand-begrijpt-waar-je-mee-bezig-bent