Foto: Biltsche Zwemclub in de jaren ’20. Aak Top is de linker van de twee staande mannen in badpak centraal op de derde rij.
Hij was een sportsman in de ware zin des woords, trouw aan zijn vereniging, afkerig van eer, steeds opgewekt en een goede kameraad. Door deze eigenschappen maakte hij zich tot één onzer prettigste leden. Zijn rustige stem en zijn bezadigd oordeel zullen wij zeer missen.
Aldus het In Memoriam bij het overlijden van Aak (Arend) Top, banketbakker, turner bij Fraternitas, zwemmer en 17 jaar voorzitter van BZC, de Biltsche Zwemclub. Hij was pas 55 toen hij in april 1961 overleed. Zijn vrouw Coks, dochter Adriana en chef bakkerij Bertus van Munster hielden de zaak draaiend, tot Arend in 1970 de winkel overnam. Hij werd in 2003 opgevolgd door dochter Saskia en haar man Arjan. Hun zoon Tom van negentien, de vijfde generatie, loopt zich alweer warm in de Bilthovense bakkerij. Hij volgt de specialistenopleiding voor banketbakkers. Anno 2021 heeft het bedrijf ook vestigingen in Soest en in Zeist.
Aak Top sr. werd in 1906 geboren op de hoek van de Dorpsstraat en de Blauwkapelseweg (nu Burgemeester De Withstraat) in De Bilt. Zijn vader Willem, afkomstig uit Amersfoort, was op die plek een brood- en banketbakkerij begonnen. Het verhaal gaat dat op diezelfde locatie al honderden jaren bakkers waren gevestigd. De jonge Aak bezorgde de bestellingen met de fiets en met de hondenkar.
Aak trouwde met Coks van den Broek, in 1913 geboren in Den Haag als dochter van de procuratiehouder van de toenmalige Bataafsche Petroleum Maatschappij. Na diens vroegtijdige overlijden vestigde het gezin zich aan de Wilhelminalaan 15 in De Bilt. Aak en Coks begonnen in 1934 een banketbakkerij aan de Vinkenlaan 19, op het adres waar later de familie Van Mourik de kruidenierszaak zou vestigen. Coks kon echter niet aarden op die plek en drie jaar later viel het oog op een bouwlocatie naast Pension Ravenhorst op het adres Julianalaan 6a.
Arend (1943): In 1938 werd ons woon- winkelpand gebouwd in de tuin waar eerder de pensiongasten hadden gezeten. De serre van de villa Ravenhorst werd zelfs voor dat doel afgebroken. We woonden achter de winkel en de zondagse kamer was erboven. Er waren 25 kippen, een haan, een konijn en een hond, een boxer. In de oorlog hadden we nog een varken staan.
De familie Top was aangesloten bij de Nederlands-Hervormde kerk en bezocht daarom de Zuiderkapel aan de Boslaan. Daar had het gezin met drie kinderen ( Adriana, Arend en Rob) een vaste plaats op de tweede rij. De zondag werd besteed aan wandelingen in het bos, of aan familiebezoek. Arend ging naar zondagsschool in het wijkgebouw aan de Vinkenlaan. Vader Aak was een enthousiast zeiler in Loosdrecht en tevens lid van de plaatselijke zeilclub Het Witte Huis. Op woensdagmiddagen mochten de kinderen mee, soms vergezeld door zijn vriendje Dirk Kortleve van de slager.
Topklanten
In 1959 werd er verbouwd en de winkel kreeg, “een prachtig wortelhouten interieur met overzichtelijke goudgebiesde vitrines”, aldus de juichende Biltse en Bilthovense Courant. De toen 16-jarige Arend zou, volgens de krant, al “ernstige plannen hebben om in de zaak van zijn vader te gaan.”
Top’s Edelgebak was bepaald niet de enige banketbakker in het Bilthoven van de jaren ’50. Je had Huize Hommes (voorheen Van der Wart) op Emmaplein 18, Westenbrink , André en Doortje Coenen op Julianalaan 30 en Hessing op de Soestdijkseweg 49 Noord. Toch had iedere zaak een eigen klantenbestand, dat uiteenliep van particulieren tot grote ondernemingen en ook veel pensions.
Arend: Het bedrijf Inventum was vaste klant. Jaarlijks was daar een feestavond voor de 600 personeelsleden. Dan gingen mijn vader en ik er ter plekke kroketten bakken. Met Sinterklaas betekende Inventum 600 roomboter-amandelletters. Ook Golfclub De Pan, onder leiding van de heer Van Klingeren, was een goede klant, net als het wijkgebouw aan de Vinkenlaan, waar bruiloften en partijen werden gehouden. Daar komt nog bij dat Bilthoven een gegoede bevolking had, die geld kon uitgeven aan dit soort luxeartikelen.
Zomermaanden
In 1954 deden de Bilthovense banketbakkers het verzoek aan het gemeentebestuur om de landelijk verplichte ‘halve dagsluiting’ vrij te stellen voor banketbakkers gedurende de maanden juni tot en met augustus. Die vrijstelling werd verleend, en met succes want de zomermaanden waren in Bilthoven het verkoop-hoogtepunt van het jaar. Daar droegen de zomergasten op de camping en het natuurbad De Biltsche Duinen ook aan bij.
Als het weer meewerkte hadden wij tot wel 350 klanten per dag in de zaak. Andere hoogtepunten waren natuurlijk de feestdagen. Met Kerstmis verwerkten we honderden bestellingen. En daar kwam dan ’s avonds nog het rekeningen schrijven en de handmatige boekhouding bij. Oh, ja mijn vader was ook jarenlang de officiële Sinterklaas van het dorp, vult Arend de toch al drukke activiteitenlijst van zijn vader aan.
Toen hij aan het roer kwam bleven naast de patisserie en chocolaterie ook de kroketten in het assortiment. Met dat laatste is hij gestopt, vooral omdat het toen zo’n stank gaf in de bakkerij. Daar heeft hij nu spijt van. De kalfsvleeskroketten van mijn vader werden zo gewaardeerd dat De Telegraaf ze ooit uitriep als de beste van Nederland.
Al het goede…
Het grote verschil met de tegenwoordige tijd noemt hij de invloed van de digitalisering, die uren aan administratietijd bespaart. Huidig eigenaar Saskia Top is er de specialist in. Onder haar leiding werden er winkels in Soest en Zeist geopend en kreeg de zaak in Bilthoven een compleet nieuwe uitstraling met een aparte ijssalon. Ze haalt haar grootmoeder Coks aan die altijd zei dat al het goede in drieën gaat.
Mijn oma was geboren op 3 juni, ze kreeg drie kinderen en 2×3 kleinkinderen. In 2003 namen mijn man en ik de winkel over, nadat mijn vader Arend de zaak 33 jaar had geleid. In 2006 openden we Soest en in 2009 ging Zeist open. In 2013 kwam de ijssalon en in 2016 verhuisden we naar een andere locatie in Soest. Tot slot hebben we in 2019 de winkel in Bilthoven verbouwd.
Zal de volgende drie zich voordoen in het jaar 2023, wanneer het vernieuwde Vinkenplein al lang en breed geopend zal zijn?
Met dank aan: Arend, Adriana en Saskia Top. Foto’s: Privécollectie familie Top.
VC
U bevindt u op de Rondleiding Bilthoven Centrum. Voor het vervolg klik HIER.
Afbeelding: Achterste rij 3e van links Adriana, 2e rij Arend met de boxer op schoot. Eerste rij vader Aak in bakkerskleding. Rechts moeder Coks met zoon Rob.
