Dit is de Rondleiding Misdaad in De Bilt. Om terug te gaan naar het begin, klik HIER.
Pouskyn Vastraetszoon uit De Bilt was een gewelddadige man, die vaak andere mensen aanviel en mishandelde. In 1430 was het weer eens zo ver: in Zeist viel hij Dirc van Leuwen aan met een knuppel. Om zich te verdedigen heeft Dirc toen Pouskyn gestoken – mensen droegen vaak een broodmes aan hun gordel – en Pouskyn is daaraan gestorven. Pouskyn was geestelijk gestoord. Volgens de medische wetenschap van die tijd werd krankzinnigheid veroorzaakt door een gebrek aan evenwicht tussen de lichaamssappen bloed, gele gal, zwarte gal en slijm, zoals hierboven is weergegeven door een middeleeuwse kunstenaar. Het cholerische type werd snel agressief.
Als iemand gedood was, had zijn familie het recht en zelfs de morele plicht om wraak te nemen op de dader of een lid van zijn familie. Dat geweld was niet tegen de wet, maar het leidde vaak tot tegengeweld. Was de wraak die de tegenpartij had genomen niet buitensporig? Moeten we iets terugdoen om dat te compenseren? Dan had je de poppen aan het dansen.
In dit geval was iedereen het erover eens dat Pouskyn gek was. Zijn familie wilde het aangebrachte leed ook niet vergoeden. Een commissie uit de stadsraad van Utrecht liet de familie van Pouskyn van vaders- en moederskant verklaren dat alle geweld vergeven was en dat men afzag van wraak en schadevergoeding. Dirc van Leuwen en zijn familie verklaarden dat ze op hun beurt vergiffenis schonken voor het geweld van Pouskyn. Op deze manier was er een zoenovereenkomst tot stand gekomen. En de stadsraad verklaarde dat zij iedereen die zich daar niet aan hield, zou vervolgen wegens zoenbreuk.
DAB
U bevindt u op de Rondleiding Misdaad. Voor het vervolg klik HIER.
Literatuur:
Het Utrechts Archief, Buurspraakboek 1430.
Beek, H.H., De geestesgestoorde in de middeleeuwen, beeld en bemoeienis, Haarlem-Nijkerk 1969. (ook verschenen onder de titel ‘Waanzin in de middeleeuwen’)
