Men noemt hem wel de Gregoriuskerk omdat hij aan de Gregoriuslaan in Bilthoven ligt, maar de kerk heet Onze Lieve Vrouwe van Altijddurende Bijstand. De rooms-katholieke parochie van O.L.V. van Altijddurende Bijstand werd opgericht in 1923 en kwam aanvankelijk bijeen in een noodkerk aan de Haydnlaan. De nieuwe kerk werd ingewijd in 1926. Hij werd in 1925 ontworpen door de architect H. Kroes in de stijl van de Amsterdamse School. Het is een opvallend gebouw met een hoge toren en bol gevormde daken, zowel op de vier armen van de kruiskerk als op de kruising zelf en op de toren. Foto: de kerk tussen 1930 en 1940 (het Utrechts Archief)
De RK geloofsgemeenschap in Bilthoven begon in 1923 met de ingebruikname van een noodkerk. In dat jaar woonden er 89 katholieke gezinnen in Bilthoven, De Bilt, Hollandse Rading en Maartensdijk.
Het Bisdom Utrecht had in die tijd vijf hectare grond gekocht aan de toen zo genoemde Haydnlaan-Obrechtlaan voor de bouw van een kerk. Pastoor Hamers, die de opdracht kreeg om de kerk te bouwen, richtte eerst een tijdelijke noodkerk in op het adres Haydnlaan 13. In mei 1924 kregen de Amersfoortse architecten Herman Kroes en Zoon de opdracht om de kerk en de bijbehorende pastorie te ontwerpen. Kroes had ervaring met de bouw van kerken en had onder andere in Drenthe en Overijssel in de loop der jaren al vijftien kerken en kapellen gebouwd.
In 1925 ging de aardsbisschop akkoord met de bouw van de kerk en de pastorie voor een bedrag van f 130.000. N.V. Nederland Gewapend Beton en Bouwwerken uit Nijmegen kreeg de opdracht voor de bouw voor het bedrag van f 114.800, maar de uiteindelijke bouwkosten bedroegen f 162.700.
De eerste steen werd gelegd op 1 mei 1925 en de wijding van de kerk vond plaats op 10 mei 1926. Ook de pastorie kwam in 1926 gereed. Achter de kerk bevindt zich een begraafplaats. Naast de kerk ontwierp Kroes ook de RK Lagere School H. Theresia van Lisieux. Deze school opende haar deuren op 1 september 1925 voor het onderwijs aan 50 kinderen. In 2009 kwam de nieuw gebouwde Theresiaschool aan de andere kant van de kerk naast het Biltse Meertje gereed. In 2021 is het oude schoolgebouw uit 1925 afgebroken. Er zal op die plek een nieuwe woonbestemming komen.
De kerk en de pastorie hebben een massieve uitstraling door de bollende dakschilden. De daken zijn met leien bedekt en werden in 1986 vernieuwd. De kerk heeft een kruisvormige plattegrond van schip en dwarsschip. De vormgeving en detaillering van de kerk zijn beïnvloed door de stijl van de Amsterdamse School die tussen 1910 en 1930 de Nederlandse architectuur beïnvloedde. Een kenmerk hiervan vormt het gebruik van baksteen in verschillende kleuren en afmetingen. In 1965 is door architect Dom Hans van der Laan o.s.b. een glazen voorportaal aangebracht.
Het interieur van de kerk is rijk versierd met o.a. fresco’s, muurschilderingen, beelden, altaartafels en kruiswegstaties. De gebrandschilderde ramen zijn gemaakt door glazenier Otto Mengelberg. De muurschilderingen in de doopkapel zijn van de bekende kunstschilder Otto van Rees (1884-1957), die achter de kerk begraven is.
In de klokkentoren hingen drie klokken maar die zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog gevorderd en tot wapentuig omgesmolten. In 1948 kwamen er drie nieuwe klokken met elk een gewicht van respectievelijk 350, 475 en 800 kg. De klokken zijn in Engeland gegoten. De kerk en de pastorie zijn een gemeentelijk monument.
JJR
U bevindt u op de Rondleiding Kerkgebouwen. Voor het vervolg klik HIER.
Literatuur:
Documentatie Kerk Onze Lieve Vrouw van Altijddurende Bijstand te Bilthoven, met onder andere ‘Wetenswaardigheden omtrent bouwgeschiedenis en kunstwerken’
Website www.olvbilthoven.nl
S. Broekhoven en S. Barends, De Bilt, Geschiedenis en architectuur, Zeist 1995 p. 136-137.
