Afgebeeld is een zender-ontvanger die door verzetslieden en geheime dienstmensen tijdens de Tweede Wereldoorlog werd gebruikt om vanuit bezet gebied met ‘Londen’ te communiceren. (Het is een kofferset 3 MK II, in gebruik bij de agenten van het Bureau Bijzondere Opdrachten tijdens de Tweede Wereldoorlog vanaf 1943. Afbeelding: Wikipedia.). Een van degenen die een illegale zender bediende was de Bilthovense arts Meindert Brouwer.
In zijn standaardwerk Het Koninkrijk der Nederlanden tijdens de Tweede Weredloorlog staat veel over het verzetswerk van dokter Brouwer. De Jong maakt melding van de beroepsofficier J. de Geus die al in het begin van de oorlog een eigen spionagegroep oprichtte en vanaf de herfst van 1941 soms berichten doorgaf aan een zender in Bilthoven die door de arts M. Brouwer werd aangestuurd. Over 1942 schrijft De Jong Er waren in de zomer […] in bezet gebied uit slechts twee bonafide zenders in werking : die van Niermeijer en, heel af en toe, die van dr. M. Brouwer in Bilthoven. Brouwer woonde op het adres Soestdijkseweg 65 (nu 365).
Op 30 maart 1949 werd Brouwer verhoord door de Parlementaire Enquetecommissie die het regeringsbeleid tijdens de Tweede Wereldoorlog onderzocht. Brouwer verklaarde: Er was toen een zender in Amersfoort […] en deze hebben wij naar Bilthoven gehaald. Daar heeft hij lange tijd gewerkt, al of niet met succes. […]. Die zender is in Bilthoven lange tijd in Plantwijk geweest, een rusthuis, en werd bediend door Willem Tuyn. Plantwijk was te vinden op het toenmalige adres Soestdijkseweg nr. 39, nu nr. 339. Verder leest men in Brouwers verhoor: Wij hadden berichten, die wij meegaven aan een groep, die over België en Frankrijk naar Spanje en Portugal ging. Wij hadden ook onze berichten, die wij door middel van de zender doorgaven […]. Veel berichten voor de zender waren afkomstig van Maurits Jacob Groen, die op 13 april 1943 werd opgepakt. Brouwer verklaarde in 1949: Groen was degene die alle berichten van de O.D. uit het centrum van het land aan mij doorgaf voor onze zender en onze berichtgeving naar het zuiden.
Brouwers zender verdween in 1943 uit de lucht. De arts zei daarover in 1949: Nadat ‘Plantwijk’ is opgerold, heb ik hem weggehaald. Wij verzorgden ook nog 28 Joden en die zender was maar een onderdeel van ons werk. Van die Joden hebben zij er niet één gevonden. Het was echter niet zo eenvoudig die mensen weg te krijgen.
Brouwer werd verraden en opgepakt en bracht laatste jaren van de oorlog in gevangenschap door. Hij belandde in de strafgevangenis van Scheveningen, het ‘Oranjehotel’ en daarna in concentratiekamp Vught. Hij ontliep vervolgens de dood in concentratiekamp Lüttringhausen.
AD
U bevindt zich op de rondleiding over de Tweede Wereldoorlog.
Voor het vervolg klik HIER.
Literatuur:
Hans Brugman, ‘Het verzet in onze gemeente’. In: De Biltse Grift (juni 2005) 34-41.
Bernard Schut, Een dorp in de greep van de oorlog.
Meer over de Parlementaire Enquete Regeringsbeleid 1940-1945 vind men door op deze link te klikken.