Afbeelding: 1965 Prinses Wilhelminaschool. (Ansichtkaart uit de collectie Veldhoven). Op de voorgrond een beeldje omringd door, in die jaren, veelgebruikte flagstones.
Sinds 2016 staat het gebouw van de voormalige Prinses Wilhelminaschool (1953) op de nominatie om gesloopt te worden en ruimte te maken voor nieuwe woningen aan de Beatrixlaan in Bilthoven. De vraag doet zich voor of dit gebouw deel uitmaakt van de collectie van circa 50 ElPé-Panagroscholen zoals die in de jaren ’50 overal in Nederland werden gebouwd. Feit is dat het daarmee grote stijlovereenkomsten vertoont.
Deze zomer staat de sloop gepland. Hoog tijd dus om de historie te beschrijven van dit item uit de wederopbouwperiode ’50 en ’60, dat elders in de Nederland inmiddels de status van ‘gemeentelijk monument’ of zelfs ‘cultureel erfgoed’ heeft bereikt. Gemeente De Bilt veronderstelt in haar eigen nota ‘historische ontwikkeling’, dat het gebouw uit 1960 stamt.
Het schoolgebouw staat pal naast de wederopbouwwijk De Bieshaar en schuin tegenover de voormalige PC Opstandingskerk (nu Oosterlichtkerk) uit 1962, eveneens opgetrokken volgens de toen geldende hypermoderne architectuur. Dat alles samen heeft de buurt tussen de Groenekanseweg, Beatrixlaan en de Eerste Brandenburgerweg gemaakt tot een eenheid volgens de stijl van de wederopbouwjaren ’50 en 60′. Overigens toont het schoolgebouw grote overeenkomsten met andere scholen in Nederland die zijn ontwikkeld volgens de zogeheten Elpé-betonsysteembouw.
ElPé-Panagro was een ontwerp van de Panagro NV uit Warmond (1939- 2005). De architect was Dirk Lucas Landman uit Leiden. Het schoolgebouw De Sleutelbloem, door hem ontworpen, geldt in de stad Leiden als een gemeentelijk monument. In mei 2013 schreven B en W van Leiden:
Op grond van een advies van de Monumentenselectiecommissie heeft het college van burgemeester en wethouders het schoolgebouw van basisschool De Sleutelbloem, aan de Boshuizerkade 119, aangewezen als beschermd gemeentelijk monument. Het schoolgebouw werd in 1956 gebouwd en is ontworpen door architect D.L. Landman. Deze gangloze, licht- en luchtschool, uit de Wederopbouwperiode, ligt op de grens van een wederopbouwbuurt, die volgens dezelfde kenmerkende stijl is vormgegeven. De school is een afspiegeling van de opvattingen over de ruimtelijke voorwaarden die aan een schoolgebouw werden gesteld in de jaren vijftig in Leiden, waarbij de nadruk ligt op gezondheid, licht en lucht (…) Het pand zal worden ingeschreven in het gemeentelijke monumentenregister.
Prinses Wilhelmina
In 1953 gaf de vereniging De School met den Bijbel in De Bilt opdracht aan bouwmeester W.M. de Jong voor de bouw van de Prinses Wilhelmina School, die drie klassen zou bevatten. Aangenomen kan worden dat voor ‘prinses’ is gekozen, omdat de voormalige vorstin sinds 1948 geen koningin meer was. De Provinciale Utrechtse Welstandscommissie stond tot 1959 toe, dat lokalen werden aangebouwd.
Na 32 jaar, in 1985, kreeg de school een nieuwe naam: De Bieshaar en werd daarmee vernoemd naar de aanpalende woonwijk, die een goed voorbeeld is van wederopbouwarchitectuur. In 1995 verloor het gebouw zijn onderwijsfunctie en bood vanaf dat moment onderdak aan Cultureel centrum De Werkschuit. Nadat de kunsteducatie in 2013 was verhuisd naar het Kunstenhuis Het Lichtruim, waren er nog enige tijd kleinschalige ondernemingen gevestigd.
ElPé-systeembouw
De allereerste Elpé-school van Nederland was de RK St. Jozefschool in Emmeloord uit 1952. Dit gebouw werd in 2013 grondig gerenoveerd. Donna Plugge, gemeentearchivaris van de gemeente Noordoostpolder vertelt:
Hier in Emmeloord werd in 1953 de openbare Prinses Beatrixschool in dezelfde standaard opgeleverd. In de wederopbouwjaren werden in heel Nederland ongeveer 53 schoolgebouwen in dit type gebouwd. In onze provincie Flevoland maakt de ElPé-school nu deel uit van het Cultureel Erfgoed. Ook de Prinses Beatrixschool is bewaard gebleven en als dependance opgegaan in een groter schoolverband. Het heeft verschillende verbouwingen en vergrotingen ondergaan en een nieuwe voorgevel gekregen.
VC
Bronnen:
De website Schoolbank.nl biedt veel (beeld)informatie over de Prinses Wilhelminaschool. Onder meer de bijdrage van een oud leerlinge: Jammer dat de school niet meer bestaat, het was zo’n leuk gebouw. Ik herinner me dat ik in de eerste klas bij juf Oskam heel boos was omdat je peer niet als ‘pir’ schreef; leek mij veel logischer…
Historische ontwikkeling volgens Gemeente De Bilt.
AD Utrechts Nieuwsblad schrijft in 2017 over de woningbouwplannen.
Regio TV De Bilt publiceert mei 2021 over aanstaande sloop van schoolgebouw in Bilthoven.
Historische Kring d’ Oude School.
Flevolands Archief.
