U bevindt u op de Rondleiding Reisbeschrijvingen en Reisgidsen. Om terug te gaan naar het begin klik HIER.
Nergens wordt Maartensdijk in de negentiende eeuw zo uitvoerig beschreven als in het tijdschrift Utrecht voorheen en thans, dat in de wandelgangen ook wel Tijdschrift van der Monde genoemd wordt. Hierboven de voorpagina. Dit tijdschrift voor geschiedenis, oudheden en statistiek over Utrecht werd van 1835 tot 1846 uitgegeven door de Utrechtse boekhandelaar en historicus Nicolaas van der Monde, die in 1847 overleed. Hieronder zijn portret door W. Menkman (1820).
Zeer uitgebreid maar wel een verwarde opsomming; zo kan men de bespreking van Maartensdijk in het tijdschrift Utrecht voorheen en thans omschrijven. De schrijver heeft kennelijk in willekeurige volgorde alles achter elkaar geplakt dat hij in boeken en archieven kon vinden.
In een van de laatste afleveringen van het tijdschrift (1846 2e serie 3e jaargang) staat een bijdrage met de titel De gemeente Oostveen of St. Maartensdijk. In tegenstelling tot de meeste artikelen wordt er geen auteur genoemd; we mogen aannemen dat het Van der Monde zelf was. Breed van spraak begint hij met de grondsoorten in de provincie, de ligging van Maartensdijk en de wegen en weteringen. Omdat het een historisch tijdschrift is, gaat er veel aandacht naar gebeurtenissen en rechten op grond en rechtspraak in het verleden. De schrijver bespreekt kort de kerk en signaleert de aanwezigheid van oude boerderijen.
We lezen hoe de laatste Utrechtse bisschop Frederik Schenk van Toutenburg er een kasteeltje had dat hij Toutenburg noemde. Toen de Fransen in 1672 de Republiek binnengevallen waren, verbleef de Franse veldheer de hertog van Luxembourg enige tijd op dat slot. Op een vroege ochtend in 1673 kwam er een troep Nederlandse soldaten van de kant van de Gooise heide om hem gevangen te nemen. De hertog sprong half gekleed op zijn paard en vluchtte naar Utrecht. De Staatse troepen, gefrustreerd omdat hij ontsnapte, staken het huis in brand en plunderden het (natuurlijk in omgekeerde volgorde).
De auteur noemt verder een paar aanvullende documenten die hij gezien had. Hij deelt mee dat er in de achttiende eeuw niets opvallends gebeurd is. Hij sluit af met een opsomming van het aantal huisgezinnen in de afzonderlijke gehuchten en dorpen in de gemeente Maartensdijk. In 1728 waren het er samen 171, in 1845 waren het er 299.
DAB
Dit is de Rondleiding Reisbeschrijvingen en Reisgidsen. Voor het vervolg klik HIER.
Literatuur:
De gemeente Oostveen of St. Maartensdijk, in: Utrecht voorheen en thans, Tijdschrift voor geschiedenis, oudheden en statistiek van Utrecht 2e serie 3e jaargang 1846.