Afgebeeld is de titelpagina van voor zover bekend het oudste geschiedenisleerboek van Nederland: de Divisiekroniek van 1517. In dit boek komt Westbroek twee keer voor: één keer bij het jaar 1129, en één keer bij het jaar 1481: het jaar van de Slag bij Westbroek. Opvallend is het jaartal 1129. Het boek had als eigenlijke titel: Die Chronyk van Hollandt, Zeelandt ende Vriesland. Het is geschreven door de Goudse geleerde Cornelius Aurelius (ca. 1460-1531). Een verkorte versie deed tot in de negentiende eeuw dienst als schoolboek voor de vaderlandse geschiedenis. Hierna ziet men de twee vermeldingen.
Om de lezer te helpen bij het ontcijferen van de woorden op de afbeeldingen, geven we de letterlijke tekst. Informatie over de onderwerpen die in de citaten genoemd worden, is te vinden bij de bespreking van De ontginningen in Westbroek en Maartensdijk en van De slag bij Westbroek. De vermelding bij het jaar 1129 (derde regel van boven) luidt:
[in het jaar 1129] heeft dese here Wouter, die abt [van Egmond], gecoft van Goeswijn Ludolfszoen van Adrichom een stucke hoylants van een roede, gelegen in Westbrueck, bi des [volgende pagina: graven hoeylant].
De tweede vermelding bij het jaar 1481 geeft het verhaal van de Slag bij Westbroek. De tekst luidt (linkerkolom, vanaf regel 16 van boven tot de rechterkolom, regel 16 van boven):
[De Hollandse aanvoerders hebben] alle hore macht te samen ghebrocht, ende zijn op Sinte Stevensdach [tweede kerstdag] gecomen int dorp van Westbrueck, gelegen in die venen, ende staken dat vier [vuur] dairin om die van Uutrecht te provoceren tot enen stride [tot de strijd uit te dagen] ende uut hair stat te comen. Dye van Uutrecht dit verhorende ende oec siende van hoere poorten ende toornen [torens], maecten een clocken slach [luidden de klok] ende liepen mit hair bannier [vlag] ende doude scutters mit horen scutterswimpel uuter stat na desen dorpe toe, sonder enige ordinancie oft ordene te hebben [ordeloos], hopende weder victorie te hebben, als si onlancxs dair te voren op die Nyewe Vaert ] bij Vreeswijk] hadden gehadt; mer ten quam so niet alst gheweest hadde [het liep anders]. Want Petijt Zalizert hadde hem in heimelicke lagen [hinderlaag] gheleyt, ende siende dat die van Uutrecht sonder enige ordinancien verby hem passeert waren ende dat si alrede hantsgemeen mitten anderen capiteinen gheworden waren, is hi snellic uut sine lagen opghestaen ende bestont se van achteren te bevechten ende vernyede den strijt weder [begon opnieuw]. Dair geviel een scarpe mangelinge ende scarmutsinge [strijdgewoel en handgemeen], want si worden van voren ende achteren seer felliken angevochten, ende sceyden hem van een dene hier ende dander dair [maakten zich los uit het gevecht], lopende over dat velt, wanttet lant ende twater al even hart bevroren was; ende worden vervolgt tot an die poorten van der stede. Dair bleven verslagen [gedood] boven die M [1.000] burgers van der stadt, dwelke een grote commoci ende rumoir in der stadt maecte, alst geen ongelijc en was [het had een ramp kunnen worden]; want enige meenden [dachten], hadden si so voirt na der stadt gelopen, dat se hem mitten wikende burgeren die stat ofgelopen souden hebben [naar de stad zouden zijn gekomen]. Mer die knechten [soldaten], alst dicwils geboirt, hebben so veel mit vangen ende plonderen te doen, dat si sulcxs niet en achten ende altijt hoir profijt soken [zoeken]. In desen stride worden verslagen Baernt van Everding, burgermeester van der stat, ende Steven van Zulen, mit meer ander [e]erbare rijke ende treflike burgers. Ende heer Vincent van Swanenburch mit meer andere quamen ongescent [heelhuids] binnen der stadt, ende dair worter omtrent C [100] gevangen ende worden tot Amstelredamme gebrocht ende swaerlic rantsoneert [op losgeld gesteld] ende ghescattet. Ende die stadthouder gaf die van Amstelredam die bannier ende scutterswimpel van Uutrecht, ende wert ghehangen in de Oude Kerke.
AD
Bron: de site van het Huygens Instituut voor Nederlandse geschiedenis: http://resources.huygens.knaw.nl/retroboeken/divisiekroniek/#page=