De Westbroekse kerk is gebouwd in de late vijftiende eeuw. Hij heeft een toren die er al stond vóór het schip van de kerk gebouwd werd. Mogelijk ging het om een verdedigbare woontoren, zoals de die ook bij Vleuten (de Hamtoren), Neerlangbroek en in Amersfoort (de Joriskerk) te vinden zijn. De muurschilderingen zijn heel bijzonder. De prent hierboven is van Jan de Beijer uit 1749 (Collectie het Utrechts Archief).
In 1457 wijdde de wijbisschop van Utrecht Joost Borre een kapel aan de de Kerkdijk in. Die werd opgedragen aan St. Bartholomeus. De kapel was er ook voor de inwoners van Achttienhoven. Waarschijnlijk werd deze kapel tegen de oude woontoren aan gebouwd. In 1467 begon men met de bouw van het huidige gebouw, een laatgotische zaalkerk. De eerste fase van de bouw kwam gereed in 1481. Toen het huidige schip jaren later geheel klaar was, heeft men de toren verhoogd om er klokken in te kunnen ophangen. Tot 1723 had de toren een koepelvormige spits. De grootste van de twee klokken in de toren is gemaakt in 1611. Men leest erop: O MENSCHEN, ALS, GEI, HOORT, DES, KLOCKEN, GESLACH, SO, GEDENCKET, OP, STARF-DACH, 1611. GHERAERT. KOSTER. GOOT, MI. TOT. AMSTELREDAM. De kleinste klok is al in de vijftiende eeuw gemaakt.
De huidige spits van de kerk is werd in of kort a 1723 aangebracht. De vorige – met een lantaarn – was door onbekende oorzaak verdwenen zo beschadigd dat hij vervangen moest worden. Dat valt op te maken uit de besluiten van het dorpsbestuur. De nieuwe spits spits en het dak van de kerk zijn met leien bedekt en met loden hoekkepers afgewerkt. Toen men de nokribben, balken en boogspanten onderzocht, ontdekte men dat het hout afkomstig was van bomen die tussen 1477 en 1490 gekapt waren. De kap van de kerk moet dus tussen 1480 en 1490 zijn gemaakt.
Westbroek werd in 1477 een aparte parochie. Tot die tijd maakte het dorp deel uit van de Sint Jacobiparochie in Utrecht. De schutspatroon van de kerk is Sint Bartholomeus. In de kerk treft men in twee kleine kapellen ten oosten en ten westen van de toren, die zijn gebouwd na de Slag bij Westbroek, de beroemde vroeg zestiende-eeuwse schilderingen van Westbroek aan. In 1545 werden in het koor de ingewanden van graaf Willem van Rennenberg begraven. Twee koperen kronen in de kerk komen uit de zeventiende eeuw, net als de preekstoel. De lezenaar is uit 1777. Ook staat er de oude gerechtskast van Westbroek.
In de monumentenomschrijving van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) staat:
Hervormde Kerk. Laatgotisch gebouw; toren uit tweede helft 15de eeuw; driebeukig schip uit dezelfde tijd en een later koor begin 16de eeuw; N. zijde klein kapelletje. In koor graftombe van de Utrechtse wijbisschop Boudewijn van Sterkenburg 1366. Belangrijke muurschilderingen, o.a. de legende van de drie levenden en de drie doden. Ingewandenmonument voor Willem van Rennenberg (1470-1546). Tweeklaviers orgel, in 1879 gemaakt door P. Flaes voor de hervormde kerk te Zaandijk. In 1974 overgeplaatst naar Westbroek. Klokkenstoel met klok van G. Koster, 1611, diam. 116 cm.
AD
U bevindt u op de Rondleiding Kerkgebouwen. Voor het vervolg klik HIER.
Regio TV De Bilt maakte in juni in samenwerking met het Online Museum 2019 de volgende reportage:
Zie ook op deze site:
De muurschilderingen van Westbroek
Het graf van Willem van Rennenberg
Het kerkraam van Willem van Rennenberg
De restauratie van het dak van de kerk van Westbroek